Obecnie uważa się, że pełzacze tworzą monotypową rodzinę o nazwie Certhiidae, która zawiera tylko 1 rodzaj Certhia i 9 gatunków. Przykłady śpiewu pełzaczy pochodzą z moich własnych nagrań.
Pełzacze leśne, w wielu podgatunkach, zasiedlają obszar umiarkowanej strefy klimatycznej Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Hiszpanii spotyka się je tylko na północy. W Polsce pełzacze te występują na terenie całego kraju, w lasach i borach wszystkich typów, a nawet w większych śródpolnych zadrzewieniach. W górach gniazdują do górnej granicy lasu. Pełzacze w naszym kraju są osiadłe, natomiast ptaki z regionów północnych wędrują na zimę do cieplejszych stref.
Pełzacz leśny jest ptakiem śpiewającym znacznie mniejszym od wróbla. Długość jego ciała wynosi 13-14 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 20 cm, a masa ok. 8-10 g. Pełzacz leśny ma długi, lekko zakrzywiony do dołu dziób oraz długi sztywny ogon. Obie płci ubarwione są jednakowo i tak samo niepozornie. Ubarwienie to doskonale maskuje ptaka wspinającego się po korze drzewa. Upierzenie jest z wierzchu brązowe, nakrapiane jaśniejszymi plamkami, od spodu białawe, często szaro lub brązowo przybrudzone od dotykania pni podczas pełzania. Skrzydła są paskowane beżowo, czarno i biało. Brązowy ogon ma długie i sztywne sterówki, którymi ptak podpiera się chodząc po pniach drzew. Nad okiem widnieje biała pręga sięgająca aż do podstawy dzioba. Biały jest również kuper. Stopy pełzaczy mają silne palce z długimi pazurami, które pomagają ptakom utrzymywać się na korze.
Pożywieniem pełzaczy leśnych są owady, ich jaja, larwy i poczwarki, pająki i inne drobne bezkręgowce znajdowane na pniach drzew i w spękaniach kory, a jesienią i zimą również drobne nasionka. Charakterystyczny jest sposób żerowania tych ptaszków. Polowanie na owady pełzacz rozpoczyna od podstawy pnia. Ruchem spiralnym, głową do góry, wspina się po pniu ku koronie, po czym zlatuje do podstawy kolejnego drzewa i zaczyna łowy od początku.
Są to ptaki ruchliwe, ale niezbyt płochliwe. Pełzacze rzadko pojawiają się zimą przy karmnikach, ponieważ w szczelinach kory drzew znajdują dostatecznie dużo owadów. Nie tworzą dużych jednogatunkowych stad. Zimą i po okresie lęgowym często przyłączają się do innych gatunków tworząc stada mieszane - z sikorami, raniuszkami, kowalikami, dzięciołami i mysikrólikami. Razem szukają pokarmu i wzajemnie ostrzegają się przed drapieżnikami. Można wtedy usłyszeć ich wysokie, dźwięczne, jednosylabowe głosy, które jednak nie są śpiewem. Zimą ptaki kryją się przed wiatrem i niepogodą w dziuplach, a czasem nocują w grupach po kilka osobników. Pełzacze układają się wtedy głowami do środka, a ogonami na zewnątrz. Gdy na danym terenie nie ma dziupli, schronienia przed wiatrem i miejsca na noclegowisko szukają w odpowiadających im rozmiarem zagłębieniach w korze.
W marcu samiec zaczyna śpiewać i zajmuje swoje terytorium lęgowe. Oto przykład śpiewu pełzacza leśnego. Pełzacze leśne gniazdują w monogamicznych parach. Gniazdo tego pełzacza można znaleźć pod odstającym płatem kory lub w innych wąskich, pionowych szczelinach pnia. Na podstawie z drobnych patyczków, igieł sosny i płatków kory samica buduje z łyka i wełny czarkowate gniazdko o czterocentymetrowej średnicy. Pod koniec kwietnia znosi 6, czasem 5 lub 7 brudnobiałych jaj z delikatnymi, rdzawymi cętkami, które sama wysiaduje przez 14-15 dni. Pisklęta przebywają w gnieździe do siedemnastu dni. W tym czasie są karmione przez obydwoje rodziców. Po wyjściu z gniazda jeszcze przez 2 tygodnie dokarmiane są przez rodziców, ale do gniazda już nie wracają. Ponieważ samica w tym czasie przygotowuje się do drugiego lęgu, więc potomstwem zajmuje się głównie samiec. Po tym czasie pisklęta uzyskują lotność, to jest stan, w którym młode pełzacze potrafią już przelatywać przynajmniej pomiędzy pobliskimi drzewami.
Pełzacz leśny zaczyna śpiewać w marcu. Ponieważ ptaki wyprowadzają dwa lęgi w roku, więc drugi szczyt aktywności głosowej tego gatunku przypada na czerwiec. W r. 2009 nagrałam pełzacza leśnego śpiewającego jeszcze we wrześniu. Natomiast w 2011 r. nagrałam śpiew pełzacza leśnego siedemnastego stycznia. Tego dnia była odwilż, więc dzień był dość ciepły. śpiew tego pełzacza składa się z serii krótkich piosenek, oddzielonych od siebie wyraźnymi przerwami. Piosenka pełzacza leśnego trwa od dwóch do trzech sekund. Składa się z wysokich, melancholijnych gwizdów, o opadającej tonacji i zakończona jest szybkim trylem. Śpiew ten brzmi czysto, niezgrzytliwie. W piosence można wyróżnić zasadniczo trzy części. Pierwsza część składa się z dwóch lub trzech powolnych, cichych, wysokich gwizdów. Druga część to 3-8 opadających sylab. Trzecia jest żwawym trelem, o opadającej tonacji, zakończonym pojedynczym, modulowanym, mniej lub bardziej wgłębionym gwizdem. Charakterystyczną cechą piosenek tego gatunku jest to, że ostatnia część rozpoczyna się wysokimi gwizdami, wyższymi niż końcówka części poprzedniej. Gwizdy te stopniowo opadają, co sprawia, że cała piosenka ma charakter dwukrotnie opadający. Ptaki nie śpiewają według schematów stworzonych przez ludzi, ale według własnych reguł. Dlatego w śpiewie pełzaczy zdarzają się różne odstępstwa od trzyczęściowego schematu.
Piosenki pełzaczy są różne dla różnych samców. Różnice śpiewu pełzaczy leśnych wynikają ze zdolności osobniczych poszczególnych samców, ze stopnia podniecenia ptaków, a może także z tego, że różnie śpiewające samce należą do różnych podgatunków. Okazuje się, że przez nasz kraj przebiega granica zasięgu dwóch podgatunków pełzacza leśnego. Podgatunek nominatywny (Certhia familiaris familiaris) gniazduje na północnym wschodzie, a inny podgatunek (Certhia familiaris macrodactyla), na krańcach zachodnich. Większa część kraju stanowi strefę współwystępowania i krzyżowania się obu podgatunków. Można jeszcze dodać, że w Polsce pełzacz leśny jest pod ochroną.
Pełzacz ogrodowy jest osiadłym ptakiem śpiewającym znacznie mniejszym od wróbla. Pełzacze ogrodowe w kilku podgatunkach zasiedlają środkową, zachodnią i południową Europę, a także północne wybrzeża Afryki. Nie spotyka się ich na Wyspach Brytyjskich i w Skandynawii. W Polsce pełzacze ogrodowe występują na terenie prawie całego kraju. Nie występują jedynie w górach i na północnym wschodzie, gdzie przebiega północna granica zasięgu tego gatunku. Pełzacze te występują na obrzeżach lasów liściastych i mieszanych, w rozległych parkach miejskich, zaniedbanych ogrodach i sadach, a także w alejach ze starymi drzewami.
Długość jego ciała wynosi 12-13 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 19 cm, a masa 8-10 g. U pełzaczy ogrodowych obie płci mają podobną wielkość i ubarwienie. Upierzenie jest z wierzchu brązowe, nakrapiane jaśniejszymi, brunatnymi, białawymi i rudawymi plamkami. Spód ciała jest biały z brązowawą barwą po bokach, sięgającą skrzydeł. Jednak sam kuper jest beżowobrązowy. Skrzydła są paskowane beżowo, czarno i biało. Ogon jest szarobrązowy, z długimi i sztywnymi sterówkami, którymi ptak podpiera się chodząc po pniach drzew. Ubarwienie naśladuje rysunkiem korę drzewa. Dziób jest długi, brązowy i lekko zakrzywiony w dół. Nad okiem widnieje brudnobiała pręga, która nie dochodzi do podstawy dzioba. Pełzacz ten ma szarobrązowe nogi oraz tęczówki oczu.
Pełzacz ogrodowy jest bardzo podobny pod względem wielkości, ubarwienia, biologii lęgów i zwyczajów do pełzacza leśnego. Dzieje się tak dlatego, że są to bardzo blisko spokrewnione, tak zwane gatunki bliźniacze. Bliźniaczymi nazywa się takie gatunki ptaków, których pierwotna wspólna populacja została rozdzielona w wyniku ostatniego zlodowacenia. Na skutek długotrwałej izolacji, po wycofaniu się lodowca, przy ponownym zetknięciu wcześniej rozdzielonych populacji okazało się, że ptaki albo odmiennie wyglądają, albo odmiennie śpiewają. I rzeczywiście, pełzacze ogrodowe śpiewają inaczej niż pełzacze leśne.
Pożywieniem pełzaczy ogrodowych, podobnie jak leśnych, są owady, ich jaja, larwy i poczwarki, pająki i inne drobne bezkręgowce znajdowane na pniach drzew i w spękaniach kory, a jesienią i zimą również drobne nasionka. Charakterystyczny jest sposób żerowania. Polowanie na owady pełzacz rozpoczyna od podstawy pnia. Ruchem spiralnym, głową do góry, wspina się po pniu ku koronie, po czym zlatuje do podstawy kolejnego drzewa i zaczyna łowy od początku.
Pełzacze rzadko pojawiają się zimą przy karmnikach, ponieważ w szczelinach kory drzew znajdują dostatecznie dużo owadów. Po okresie lęgowym, kiedy samce już nie śpiewają, można słyszeć tylko wysokie głosy pełzaczy. Pełzacze ogrodowe, podobnie jak leśne nie tworzą dużych jednogatunkowych stad. Zimą i po okresie lęgowym często przyłączają się do innych gatunków tworząc stada mieszane - z sikorami, raniuszkami, kowalikami, dzięciołami i mysikrólikami. Razem szukają pokarmu i wzajemnie ostrzegają się przed drapieżnikami.
Budowa gniazda rozpoczyna się w kwietniu od wyszukania odpowiedniego miejsca. Może to być szczelina w drzewie, zagłębienie pod korą, czasem jamka w sągu drewna, szczelina w murze, dziurka pod dachówkami lub inne zakamarki. Ptaki zajmują niekiedy odpowiednie budki lęgowe. Jeśli jednak budka będzie miała za duże wejście, to najprawdopodobniej zamiast pełzaczy osiedlą się w niej sikory. Budową gniazda zajmuje się wyłącznie samica. Podstawa zrobiona jest z drobnych patyczków pochodzących raczej z drzew liściastych niż iglastych, jak to jest u pełzaczy leśnych. Na tej podstawie samica buduje z kawałków kory, łyka i włosia czarkowate gniazdko, które wyściela włosiem i piórami. Gniazdo umieszczone jest zwykle na wysokości od dwóch do czterech metrów nad ziemią. budowa gniazda zajmuje około dwóch tygodni, przy czym wszystkie nierówności zostają wypełnione małymi gałązkami i kawałkami kory. Pełzacze ogrodowe mogą wyprowadzić 2 lęgi w roku, od kwietnia do czerwca. W jednym lęgu samica składa 6 lub 7 brudnobiałych jaj z rdzawymi plamkami, które sama wysiaduje przez 13-15 dni. Niepokojona podczas wysiadywania samica może porzucić gniazdo. Młode wylatują z gniazda po 15-16 dniach.
Pełzacze ogrodowe zaczynają śpiewać wczesną wiosną, to jest w marcu. Zdarza się, że śpiew ich rozbrzmiewa wcześniej. Na przykład w 2009 roku słyszałam śpiew tego pełzacza pod koniec stycznia, a w 2011. nagrałam śpiewającego pełzacza jeszcze wcześniej, mianowicie ósmego stycznia. Śpiewające pełzacze można usłyszeć niekiedy jeszcze w sierpniu. Piosenki pełzacza ogrodowego są proste, krótkie i rozdzielone wyraźnymi przerwami. W odróżnieniu od pełzacza leśnego mają charakter wznoszący, a ostatnia sylaba jest najwyższa i najdłuższa. Poza tym, układ sylab w piosence pełzacza ogrodowego nadaje jej charakterystyczny, trochę taneczny rytm. Można jeszcze dodać, że pełzacze ogrodowe są w polsce pod ochroną.