Rodzina sikor obejmuje 10 rodzajów i 59 gatunków. Jest to grupa małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Ptaki te występują tylko na półkuli północnej i w Afryce Południowej. Sikor nie ma więc w Ameryce Południowej, w Australii i na biegunach. Ta dość liczna rodzina ptaków wciąż budzi kontrowersje. Wśród ornitologów nie ma zgody co do ilości rodzajów i gatunków. Niektóre gatunki uznawane są za podgatunki i odwrotnie, niektóre podgatunki podnoszone są do rangi odrębnych gatunków. Jednak nadal najliczniejszy pozostaje rodzaj Parus gromadzący ok. 23 gatunków. Z sikor występujących w Polsce chyba tylko bogatka (Parus major) pozostaje w rodzaju Parus. Inne gatunki klasyfikowane są do rodzaju Poecile, Periparus, Cyanistes.
Najmniejszą sikorą jest sikora oliwkowa (Sylviparus modestus) osiągająca 9-10 cm długości, a największą - sikora sułtańska (Melanochlora sultanea) o długości 20-21 cm i ciężarze prawie 50 g. Sikory mają dość krótkie i grube dzioby. Mają barwne upierzenie. W upierzeniu mało jest cętek i smug, za to spotyka się białe, szare, czarne i brązowe plamy, a także pięknie wybarwione zielone, żółte i niebieskie pióra. Niektóre sikory mają czuby z piór na głowie. Czuby występują u sikory sułtańskiej, a także u gatunków z rodzaju Periparus, Lophophanes, Baeolophus oraz u niektórych gatunków z rodzaju Parus.
Rodzaj Poecile zawiera gatunki występujące w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Sikory z tego rodzaju mają brązową lub czarną głowę, białe policzki i czarny krawacik. Skrzydła i ogon są czarniawe lub ciemnoszare, grzbiet jest szary, brązowy lub płowy. Spód ciała jest zmienny: od białego, szarawego lub płowego do jasnobrązowego. Dziób jest czarniawy, oczy brązowe, a nogi i stopy są szaroniebieskie. W Polsce występuje sikora uboga, należąca do rodzaju Poecile.
Rodzaj Periparus zawiera gatunki występujące w północnej Azji, północnych Indiach, wschodnich Chinach, w Himalajach i Nepalu. Tylko sosnówka (Periparus Ater) występuje w Europie i Azji. Sikory z tego rodzaju mają czarną głowę, białe policzki i czarny krawacik, co jest znakiem rozpoznawczym dla sikor. Oprócz tego u ptaków z tego rodzaju występują białe pionowe pasy na karku. Większość gatunków ma szare skrzydła i ogon, szary lub brązowy grzbiet oraz żółty spód. Niektóre gatunki, takie jak sikora kapturowa (Periparus amabilis) mają czarną głowę, krawacik i policzki. Sosnówka (Periparus ater) ma w zależności od podgatunku biały, żółty, płowy lub brązowy spód. Sikora plamista (Periparus elegans) z północnych Filipin jest żółto- czarna z dwoma białymi pasami na skrzydłach. Sikory czarnopierśne (Periparus rufonuchalis), sikory czarnoczube (Periparus rubidiventris) oraz sosnówki rdzawoboczne (Periparus ater melanolophus) są ciemniejsze i mają czarny czub z tyłu głowy. Mają ciemnoszare ciało lub grzbiet z brązowymi plamami na spodzie lub bokach ciała, lub na kuprze. Sikora czarnopierśna oraz sikora czarnoczuba nie mają białych pasów na skrzydłach.
W rodzaju Lophophanes są tylko 2 gatunki: czubatka europejska (Lophophanes cristatus) oraz czubatka szaropióra (Lophophanes dichrous) z Nepalu. Oba gatunki mają upierzenie w barwach: szarej, brązowo-szarej i rudej. Mają też pokaźny czub z tyłu głowy. Czubatka europejska ma białą głowę, czarny krawacik i wysoki czubek złożony z biało-czarnych piórek tworzących łuskowaty wzór. Czubatka szaropióra ma szarą głowę i czubek, szaro-brązowe policzki i krawacik oraz biały pas policzkowy przechodzący na bok szyi.
W rodzaju Baeolophus jest 5 gatunków występujących w Ameryce Północnej. Upierzenie tych gatunków jest brązowo-szare, szare, białawo-szare lub kremowo-białe. Wierzch ciała jest często brązowo-szary. Sikora cuglowa (Baeolophus wollweberi) ma biało-czarną głowę i takiż czubek oraz szare czoło. Sikora kalifornijska (Baeolophus inornatus) i sikora mysia (Baeolophus ridgwayi) są całe ciemniejsze; mają bardzo ciemny, brązowo-szary spód, szarą lub brązową głowę, jaśniejszą maskę i krótki czubek. Sikory dwubarwne (Baeolophus bicolor) i sikory teksaskie (Baeolophus atricristatus) mają szary wierzch ciała i biały spód oraz rdzawe boki. Ich głowy są jasnoszare, a policzki - białe. Sikora dwubarwna ma czarne czoło i szary czubek, a sikora teksaska ma białe czoło, czarną głowę i czubek oraz szary kark.
Wśród 23 gatunków z rodzaju Parus 15 występuje w Afryce, 8 w Europie i Azji. Kilka afrykańskich gatunków występuje w Afryce południowej. 7 gatunków afrykańskich ma bardzo ciemne upierzenie, są całe czarne lub biało-czarne. Mają białe pokrywy skrzydłowe, brzegi piór i barki. Sikora białobrzucha (Parus albiventris) ma biały brzuch i kuper. Samiec sikory ciemnej (Parus funereus)jest cały czarny, natomiast samica jest szaro-czarna. Sikory te nie mają żadnych białych plam, ale mają czerwone oczy. Sikora jasnogrzbieta (Parus leuconotus) jest czarna z białym grzbietem. Sikora żółtooka (Parus guineensis) ma białe oczy. Pozostałe 8 gatunków afrykańskich ma jaśniejsze i mniej kolorowe upierzenie. Sikora rdzawobrzucha (Parus rufiventris) ma czarną głowę i krawacik, jasnożółte oczy, ciemnoszary grzbiet i górną część piersi, rudy brzuch i kuper, a na skrzydłach występują biało obrzeżone pióra. Sikora rdzawoszyja (Parus fringillinus) ma czarne ciemię, jasnorudą głowę, szyję i górną część piersi, szary wierzch ciała z biało obrzeżonymi piórami na skrzydłach oraz ciemne, szarobrązowe podbrzusze. Wśród pozostałych gatunków z rodzaju Parus znajdujemy takie cechy upierzenia jak białe policzki, czarna głowa i krawacik schodzący aż do podbrzusza, ogon i skrzydła barwy od szarej po niebieskoszarą, grzbiet jasnoszary, zielonkawy lub niebieskawoszary, a spód ciała ma kolor od jasnożółtego po białawy. Biało obrzeżone pióra skrzydeł przybierają formę jednego lub dwóch białych pasów. Najbardziej typowym przedstawicielem tego rodzaju jest bogatka zwyczajna (Parus major). W obrębie tego gatunku wyróżnia się podgatunki różniące się nieco kolorystyką upierzenia. W zależności od podgatunku bogatki mają czarny pas na spodzie ciała, białą plamę na potylicy, białe plamy lub pasy na skrzydłach.
Rodzaj Cyanistes zawiera tylko 3 gatunki. Modraszka zwyczajna (Cyanistes caeruleus) występuje w Europie, Azji Mniejszej i Afryce północnej, modraszka kanaryjska (Cyanistes teneriffae) występuje na Wyspach Kanaryjskich, w północno-zachodniej Afryce i w południowych włoszech, a sikora lazurowa (Cyanistes cyanus) - od północnej i wschodniej Rosji po Chiny, Mandżurię i Pakistan. Sikory z tego rodzaju są niebiesko-żółte lub niebiesko-białe. Mają białe policzki, a czarny krawacik ogranicza się do podbródka i górnej części szyi i tworzy wokół szyi wąski kołnierzyk. Wierzch głowy jest niebieski obramowany białą linią od czoła do potylicy. Grzbiet jest szarawożółty, a skrzydła są niebieskie z ciemnoszarymi lotkami. Białe pręgi na skrzydłach uformowane są przez białe końcówki lotek trzeciorzędowych. Ogon jest niebieski, a spód - żółty z wąską czarną linią biegnącą od górnej części piersi do brzucha. Modraszka kanaryjska wygląda podobnie, ale kolor niebieski jest ciemniejszy, a na skrzydłach nie ma białych pręg. Sikora lazurowa ma niebieski grzbiet oraz ciemnoniebieskie barki, skrzydła i ogon. Na skrzydle widnieje biała pręga, a lotki mają białe końcówki. Skrajne sterówki w ogonie są białe. Spód tych sikor jest biały z wąskim, pionowym czarnym paskiem na brzuchu. Głowa jest biała z ciemnoniebieskim paskiem ocznym przechodzącym na potylicę i schodzącym do barków. U podgatunków sikory lazurowej można znaleźć nieco żółtej barwy na piersi.
Rodzaj Sylviparus zawiera tylko 1 gatunek, sikorę oliwkową (Sylviparus modestus) z Nepalu. Sikora ta ma ciemne, zielono-żółte upierzenie z jaśniejszym spodem i bokami szyi. Ma bardzo krótki czubek na szczycie głowy. Niektóre cechy ubarwienia i zachowania sugerują, że sikora oliwkowa należy do rodziny mysikrólików (Regulidae), jednak inne cechy wskazują na przynależność tego gatunku do rodziny sikor (Paridae).
W rodzaju Melanochlora jest tylko 1 gatunek, sikora sułtańska (Melanochlora sultanea) z Nepalu. Ma ona bardzo kontrastowe, czarno-żółte upierzenie, przez co trudno ją pomylić z innymi sikorami. Długi czubek, brzuch i pokrywy podogonowe tej sikory są jasnożółte. Wierzch ciała, głowa i duży krawacik są błyszczące, zielonkawoczarne. Dziób jest czarny lub niebieskoszary. Oczy są brązowe, a nogi i stopy - niebieskoszare. Samice mają jaśniejszy krawacik. Podgatunek wietnamski ma czarną głowę i czubek.
Sikory żyją w lasach, na terenach zadrzewionych i zakrzaczonych. Niektóre żyją w miastach i wsiach, w pobliżu ludzi, ponieważ tam znajdują pożywienie zwłaszcza w zimie, miejsca do gniazdowania i kryjówki przed drapieżnikami. Sikory są towarzyskie, hałaśliwe i aktywne przez cały dzień. Mają bogaty repertuar sygnałów: od cichych głosów kontaktowych, służących do porozumiewania się między członkami grupy, przez różnorodne głosy ostrzegawcze i alarmowe, aż po miło brzmiące pieśni godowe. Sikory zachowują się cicho, gdy czują zagrożenie ze strony drapieżnika lub wtedy, gdy próbują wtargnąć na terytorium rywala. Sikory uważane są za ptaki inteligentne. Pod względem inteligencji plasują się na trzecim miejscu po krukowatych i papugach.
Sikory wiosną i latem żywią się owadami, ich jajami i larwami, pająkami i innymi drobnymi bezkręgowcami znajdowanymi na gałęziach drzew i krzewów. Wśród gatunków sikor żerujących na jednym terenie nie dochodzi do ostrej konkurencji o pożywienie między gatunkami, ponieważ duże gatunki żerują na ziemi, średnie na gałęziach drzew i krzewów, a małe - na końcach cienkich gałązek. Podczas żerowania niektóre gatunki potrafią zawisać w powietrzu, a nawet zwisać z gałązek głową w dół. Niektóre gatunki potrafią rozłupywać twarde nasiona i orzechy w ten sposób, że przytrzymują np. orzech laskowy jedną nogą i wytrwale uderzają w niego dziobem. Mniej więcej po dwudziestu minutach (godna podziwu wytrwałość) orzech zostaje rozłupany. Niektóre gatunki potrafią robić zapasy z owadów i nasion, które utykają np. w szczelinach kory.
Sikory są dziuplakami. Gnieżdżą się w dziuplach drzew, w odpowiednich budkach lęgowych, a niektóre gatunki zakładają gniazda na ziemi. W czasie gniazdowania sikory stają się ptakami terytorialnymi i energicznie wypędzają konkurentów z własnego rewiru. W zależności od gatunku samice składają 3-19 białych, nakrapianych jaj.
Na zakończenie mogę dodać, że wiele gatunków sikor ma bardzo podobne głosy. Gatunki różnią się między sobą wyglądem, ale ich głosy niekiedy są tak podobne, że bardzo łatwo o pomyłkę.