KRASKOWE - CORACIFORMES

Rodzaj: Coracias

• Kraska

Rodzaj: Upupa

• Dudek

Rodzaj: Merops

• Żołna pszczołojad

Rodzina: Kraskowate - Coracidae

Kraska - Coracias garrulus

Kraska należy do rodziny krasek (Coraciidae), rzędu kraskowych (Coraciformes). Jest średnim ptakiem wędrownym zamieszkującym niemal całą Europę, środkową i południową Azję oraz północną Afrykę. Zamieszkuje tereny, na których znajdują się dziuplaste drzewa w otoczeniu pól i łąk - obrzeża starych lasów, zadrzewienia śródpolne, parki i aleje. Zimuje w południowej Afryce.

W upierzeniu krasek brak jest dymorfizmu płciowego. Głowa i kark są niebieskie z domieszką seledynu, spód ciała jest niebieskoszary, grzbiet i barkówki rdzawe, pokrywy skrzydłowe i podskrzydłowe niebieskie, lotki od góry czarne, od spodu szafirowe, sterówki od góry seledynowe, od spodu szafirowe. Skrajna para sterówek jest o kilka milimetrów dłuższa od pozostałych. Młode kraski są znacznie mniej kontrastowo ubarwione, w ich upierzeniu brak jest koloru niebieskiego na głowie i tułowiu. Kraska osiąga długość ciała ok. 32 cm, rozpiętość skrzydeł 62-72 cm i ciężar 140-190 g. Żywi się dużymi owadami, niekiedy drobnymi kręgowcami, np. jaszczurkami (pokarmu szuka na ziemi). Jesienią zjada również owoce.

Gnieździ się w dziuplach wykutych przez dzięcioła czarnego lub zielonego, na wysokości od 5 do 12 m, rzadko w skrzynkach lęgowych. Raz w roku (w maju-czerwcu) samica składa 4-6 jaj w niedbale założonym gnieździe na dnie dziupli. Jaja wysiadywane są przez oboje rodziców przez 17-20 dni. Pisklęta są gniazdownikami i opuszczają gniazdo po ok. czterech tygodniach.

W Polsce gnieździ się około 1000 par, głównie na Podlasiu, Mazowszu i Lubelszczyźnie. Liczebność kraski w naszym kraju spada wraz z wycinaniem starych, naturalnych drzewostanów. Kraski można obserwować również podczas przelotów: wiosną w kwietniu-maju i jesienią w sierpniu-wrześniu. Kraska jest gatunkiem chronionym.

Rodzina: Dudki - Upupidae

Dudek - Upupa epops

Dudek należy do rodziny dudków (Upupidae) i jest jedynym jej przedstawicielem. Jest średniej wielkości ptakiem wędrownym zimującym w środkowej Afryce. Występuje w prawie całej Europie, środkowej i południowej Azji oraz znacznej części Afryki. Można go spotkać na skrajach lasów liściastych, w pobliżu pastwisk i łąk oraz przy polnych drogach ze starymi drzewami i w pobliżu siedzib ludzkich (tam można spotkać odchody bydła).

Dudek ma długi, zakrzywiony dziób, szerokie skrzydła i dość długi ogon. U tych ptaków występuje słabo zaznaczony dymorfizm płciowy w wielkości i ubarwieniu. (barwy w upierzeniu samicy są mniej wyraźne niż u samca. Na głowie dudka znajduje się charakterystyczny, duży, rozkładany czub złożony z rdzawych piór o czarnych końcówkach. Plecy i pierś dudka są czerwonobrązowe, na czarnych lotkach i sterówkach występują białe i żółtawe poprzeczne pasy, brzuch i podogonie - jasne. Dudek osiąga długość ciała ok. 28-29 cm, rozpiętość skrzydeł 45-46 cm i wagę ok. 50-80 g. Żywi się drobnymi bezkręgowcami (owady, ich larwy i poczwarki) wyszukiwanymi długim dziobem w ziemi oraz z odchodów bydła. Zmiażdżony w dziobie pokarm jest podrzucany do góry, po czym wpada przez otwarty dziób aż do gardła i dopiero wtedy zostaje połknięty.

Dudki łączą się w pary jedynie na czas godów. Wysiadywanie jaj poprzedzone jest wielofazowymi zalotami, podczas których ptaki nawołują się i gonią, samiec eksponuje swój wspaniały czub i kiwa ogonem, a w końcu wtyka do dzioba smakołyki samicy siedzącej w wybranej dziupli. Dokarmianie samicy odbywa się aż do złożenia ostatniego jaja. Na gniazdo dudek wykorzystuje opuszczone dziuple (szczególnie lubi wierzby), półki skalne na urwiskach oraz załomy murów opuszczonych budynków. Może się zagnieździć także między korzeniami drzew a także w skrzynkach lęgowych. W maju-czerwcu samica składa do ośmiu zielonkawych lub brązowawych jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez ok. 15 dni. Pisklęta (gniazdowniki) pokryte delikatnym, jasnym puchem przebywają w gnieździe ok. 4 tygodni. Zagrożone bronią się wystrzykując ciemnobrązową, cuchnącą ciecz z gruczołów kuprowych w stronę napastnika. Własność tę ma również samica siedząca na jajach. Na początku dostarczaniem pokarmu do gniazda zajmuje się samiec, który karmi pisklęta sam lub daje pożywienie najpierw samicy. Gdy pisklęta trochę podrosną, karmieniem ich zajmują się oboje rodzice.Dudki wyprowadzają 1 lęg w roku. Młode osiągają dojrzałość płciową w drugim roku życia.

W polsce dudek należy do ptaków niezbyt licznych lęgowo. Spotkać go można również na przelotach: wiosną w kwietniu-maju oraz jesienią we wrześniu-październiku. Należy do gatunków chronionych.

Posłuchaj moich własnych nagrań dudka.

Rodzina: Żołnowate - Meropidae

Żołna pszczołojad - Merops apiaster

Żołna pszczołojad, średni ptak wędrowny z rodziny żołn owatych, rzędu kraskowych, występuje w południowej i środkowo-wschodniej Europie, w Azji Mniejszej i na Bliskim Wschodzie, w środkowo-zachodniej Azji i w północno-zachodniej Afryce. Zamieszkuje wysokie, urwiste (naturalne i sztuczne), gliniaste skarpy w pobliżu wody i terenów otwartych. Zimuje w Afryce na południe od Sahary, na Półwyspie Arabskim i w Indiach.

Żołna osiąga długość ciała ok. 27 cm, rozpiętość skrzydeł 45 cm i wagę 44-78 g. Samiec ma czoło białe, wierzch głowy i kark rdzawobrązowe, grzbiet i kuper złotooliwkowe, czarną pręgę biegnącą przez oko, skrzydła błękitnozielone, u nasady brązowe, gardło złotożółte, oddzielone czarną przepaską od seledynowobłękitnego spodu ciała, ogon zielony z wydłużonymi wewnętrznymi sterówkami, wystającymi ok. 3 cm poza pozostałe sterówki. Samica, mniej kontrastowo ubarwiona, ma oliwkowozielony grzbiet. Żołna pszczołojad żywi się większymi owadami chwytanymi w locie, zwłaszcza osami i pszczołami.

Gniazduje kolonijnie w wykopanych w stromych skarpach poziomych norach. W czerwcu samica znosi 5-6 jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez ok. 20 dni. Pisklęta są gniazdownikami i przebywają w gnieździe ok. 30 dni. Żołny wyprowadzają 1 lęg w roku

W Polsce żołna pszczołojad jest nieliczna lęgowo, głównie na południowym wschodzie kraju. Można ją obserwować podczas przelotów: wiosną w maju, a jesienią - w sierpniu. Należy do gatunków chronionych.