Nadrodzaj: Anatini - Kaczki właściwe

Rodzaj: Anas

• Kaczka krzyżówka
• Krakwa
• Cyraneczka
• Cyranka
• Płaskonos
• Rożeniec
• Świstun

Krzyżówka - Anas platyrhynchos

Krzyżówka, kaczka krzyżówka, ptak z rodziny kaczkowatych, rzędu blaszkodziobych, jest protoplastą kaczki domowej. Wśród krzyżówek wyróżnia się 7 podgatunków. Krzyżówka występuje w całej Europie, Azji, Ameryce Północnej, na Grenlandii i Islandii. Zamieszkuje różne śródlądowe zbiorniki wodne. Zimuje na południu terenów lęgowych.

Krzyżówka jest mniejsza od kaczki domowej. Osiąga: długość ciała 50-65 cm, rozpiętość skrzydeł 75-100 cm i masę 750-1570 g. Samiec w szacie godowej ma głowę i górną część szyi zabarwione ciemnozielono z niebieskawym połyskiem, oddzielone od dolnej części szyi białą obrączką. Pierś jest rdzawokasztanowa, reszta ciała jest szarobrązowa. Na skrzydłach występuje fioletowoniebieskie lusterko. Krzyżówka żywi się roślinami i drobnymi bezkręgowcami zbieranymi w płytkiej wodzie lub na lądzie. Krzyżówki mają skłonność do otłuszczania ciała i odkładania tłuszczu w wątrobie.

Gniazdo krzyżówka zakłada w gęstwinie trzcin, zarośli nadwodnych, na drzewach, w dziuplach, norach ziemnych, a nawet zajmuje opuszczone gniazda innych ptaków. Krzyżówka może zagnieździć się w stertach kamieni, w łanie pokrzyw, kępach krzewów pomiędzy pasami dróg szybkiego ruchu, a nawet na dachach niskich budynków. Samica składa 4-12 jaj, które wysiaduje przez 26-28 dni. Większa liczba jaj w gnieździe pochodzi prawdopodobnie od kilku samic. młode osiągają lotność w wieku 50-60 dni, a dojrzewają płciowo już w wieku jednego roku.

Krzyżówka odbywa sezonowe wędrówki. W Polsce jest dość licznym gatunkiem lęgowym. Należy do ptaków łownych z okresem ochronnym.

posłuchaj moich własnych nagrań krzyżówek Oprócz kwakania jest też gwizdanie kaczorów w czasie zalotów.

Krakwa - Anas strepera

Krakwa, ptak z rodziny kaczkowatych, z rzędu blaszkodziobych, występuje w Eurazji i Ameryce Północnej. Zamieszkuje rozlewiska rzek, płytkie zatoki jezior, starorzecza, zalane nadrzeczne łąki z oczkami wodnymi i wszelkie obficie zarośnięte zbiorniki wodne. Zimuje na południu obszarów występowania.

Krakwa osiągaąga 45-60 cm długości, 85-95 cm rozpiętości skrzydeł i wagę 500-1300 g. Samce są większe i cięższe od samic. Wiosną kaczki są lżejsze i mogą ważyć 500 g, a jesienią stają się cięższe i ich waga może dochodzić nawet do 1300 g. Pokarmu krakwy poszukują na lądzie lub odcedzają go z wody. Żywią się roślinami lądowymi i wodnymi oraz bezkręgowcami odcedzanymi z wody.
Samiec w okresie godowym ma głowę i szyję rudawą, wierzch ciała szarobrązowy z jasnymi paskami, pierś jasną, spód szary, podogonie czarne i czarno-białe lusterka na skrzydłach. Samica jest szarobrązowa, a jej lusterka są szaro-białe.

Krakwa Gnieździ się wśród roślinności brzegowej w zagłębieniu ziemi. Wyprowadza 1 lęg w roku. Samica składa 6-12 jaj i wysiaduje je przez ok. 28 dni. Pisklęta osiągają zdolność do lotu w wieku ok. 2 miesięcy, a dojrzałość płciową - w wieku jednego roku.

W Polsce Krakwa gnieździ się nielicznie na północy. Jest ptakiem łownym z okresem ochronnym.

Cyraneczka - Anas crecca

Cyraneczka, ptak z rodziny kaczkowatych, rzędu blaszkodziobych, występuje w kilku podgatunkach. Zamieszkuje umiarkowaną i północną strefę klimatyczną Eurazji i Ameryki Północnej, prócz Islandii, Grenlandii oraz północnych krańców Azji i Alaski. Cyraneczki dobrze czują się na obficie zarośniętych zbiornikach wodnych wśród lasów. W czasie wędrówek mogą nawet w sporych stadach przebywać na otwartych wodach dużych rzek i płycizn morskich. Zimowiska tych kaczek są rozmieszczone wzdłuż wybrzeży środkowej i południowej Europy, w Afryce - zwłaszcza w dolinie Nilu, w południowo-wschodniej Azji i na Półwyspie Indyjskim.

Cyraneczka osiąga średnio: długość ciała 35 cm, rozpiętość skrzydeł 50 cm i masę 0,4 kg. Cyraneczka jest jasnoszara z rdzawą głową i zielonymi policzkami. Podbrzusze ma białe, pióra przyogonowe od góry i spodu czarne z zielonym połyskiem, z boku białe, na skrzydłach lusterko czarnozielone, biało obramowane od przodu i tyłu, ogon brązowy, dziób czarny, nogi ciemnoszare. W okresie letnim kaczor zmienia częściowo upierzenie, ma wtedy grzbiet, szyję i pierś szarobrunatną. Takie właśnie upierzenie ma samica przez cały rok z tym jednak, że jej barwy są mniej wyraźne niż u kaczora.

Obyczaje lęgowe cyraneczkisą podobne do zwyczajów cyranki. Pisklęta cyraneczki uzyskują zdolność do lotu już po ok. 25 dniach.

Cyranka - Spatula querquedula

Cyranka, ptak z rodziny kaczkowatych, z rzędu blaszkodziobych, nie tworzy podgatunków. Dawniej cyrankę zaliczano do rozaju Anas. Cyranki występują w dolinach rzecznych, w zarastających starorzeczach i stawach, na zalanych łąkach i mokradłach w Eurazji. Zimują w Afryce centralnej, na Półwyspie Indyjskim i w południowo-wschodniej Azji.

Kaczki te osiągają średnio: długość ciała 40 cm, rozpiętość skrzydeł 60 cm i 0,4 kg masy ciała. Jest to łowna kaczka o szarobrunatnym ubarwieniu, z zielonym lusterkiem na skrzydle i białymi plamkami na głowie. Ma prawie czarny dziób iciemnoszare nogi. Dieta cyranek jest wysokobiałkowa. Pożywieniem ich są bezkręgowce, płazy i małe rybki. Rośliny wodne i lądowe są jedynie dodatkiem.

Gniazdo cyranki jest dobrze ukryte wśród niezbyt wysokiej roślinności. Samica składa 8-10 (6-14) jaj, które wysiaduje przez 21-23 dni. Młode uzyskują lotność w wieku 35-40 dni, a dojrzałość płciową po roku.

Płaskonos - Anas clypeata

Płaskonos, ptak z rodziny kaczkowatych, rzędu blaszkodziobych, występuje w prawie całej Europie, środkowej Azji i Ameryce Północnej. Zamieszkuje rozległe, płytkie i zarośnięte śródlądowe zbiorniki wodne. Zimuje w zachodniej i południowej Europie, południowej Azji, północnej i wschodniej Afryce oraz na wybrzeżach oceanicznych Ameryki Środkowej i Południowej.

Płaskonos osiąga: długość ciała 45-55 cm, rozpiętość skrzydeł 70-85 cm i masę 410-1100 g. Samiec w upierzeniu godowym ma zieloną, połyskującą głowę, białą pierś, rdzawe boki i ciemnobrązowy grzbiet, skrzydła popielate z zielonym lusterkiem, dziób czarny, nogi czerwone. Samica jest brązowobrunatna. Charakterystyczną cechą obu płci jest długi, spłaszczony, łyżkowaty dziób.
Chociaż płaskonosy występują w tych samych siedliskach co rożeńce, nie konkurują z nimi o pokarm, ponieważ żywią się planktonem roślinnym i drobnymi bezkręgowcami wodnymi odcedzanymi szerokim dziobem. Oprócz wymyślnej struktury blaszek rogowych dzioba, płaskonosy mają chropowaty język, który ułatwia wychwytywanie zawiesiny z wody i kierowanie jej do gardła.

Kaczki te zakładają swoje gniazda w pobliżu wody pod osłoną traw i turzyc. Samica składa 8-12 jaj, które wysiaduje sama przez ok. 27 dni. Pisklęta uzyskują lotność w wieku około 45 dni. Płaskonosy wyprowadzają 1 lęg w roku.

W Polsce ptak ten jest nieliczny lęgowo na północnym wschodzie kraju. Należy do kaczek łownych z okresem ochronnym.

Rożeniec - Anas acuta

Rożeniec, ptak z rodziny kaczkowatych, rzędu blaszkodziobych, w trzech podgatunkach, występuje w północnych rejonach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Zamieszkuje płytkie wody stojące z obfitą roślinnością wodną i przybrzeżną, w strefie lasotundry i w północnej części strefy umiarkowanej. Zimuje w południowo-zachodniej Europie, północnej Afryce i południowej Azji, a podgatunek amerykański w Ameryce Środkowej i Południowej. Kaczki te spotykane są najczęściej na mokradłach, rozlewiskach rzek, zarastających jeziorach, zacisznych zakolach rzek, a zimą także na nadmorskich słonawych mokradłach, a nawet płytkich zatokach.

Rożeniec osiąga: Długość ciała 50-75 cm, rozpiętość skrzydeł 80-95 cm i masę około 850 g. Samce są dłuższe od samic, gdyż mają silnie wydłużone środkowe sterówki. Samiec rożeńca w upierzeniu godowym ma czekoladową głowę i kark, białą szyję, grzbiet kreskowany biało-czarno, szary tułów i żółto-czarny ogon. Lusterka na skrzydłach są zielonorude. Samica jest jasnobrązowa z lekko wydłużonym ogonem. Samce i samice mają wydłużoną szyję i szaroniebieski dziób. Rożeniec może latać z szybkością 80 km na godz. W poszukiwaniu pożywienia gruntuje płytkie wody. Jego pokarmem są rośliny wodne i lądowe, nasiona, owady oraz robaki, kijanki i drobne rybki.

Kaczka ta gniazduje w płytkim zagłębieniu na ziemi wśród traw i turzyc, często w pewnym oddaleniu od wody. Samica składa 6-12 jaj, które wysiaduje sama przez ok. 23 dni. Samiec w tym czasie pełni rolę strażnika gniazda. Samica opiekuje się pisklętami, które już po sześciu tygodniach uzyskują zdolność do lotu. Dojrzałość płciową młode uzyskują w wieku 1-2 lat. Rożeniec wyprowadza 1 lęg w roku.

W Polsce rożeńce gnieżdżą się niezbyt licznie na północy kraju. Objęte są ochroną.

Świstun - Anas penelope

Świstun (obecnie zaliczany do rodzaju Mareca), ptak z rodziny kaczkowatych, rzędu blaszkodziobych, występuje w północnej części Europy i Azji. Zamieszkuje jeziora i zarośnięte stawy z dużymi powierzchniami odkrytej wody. zimuje w zachodniej i południowej Europie oraz południowej Azji.

Ptaki te osiągają: długość ciała 45-50 cm, rozpiętość skrzydeł 70-85 cm i wagę 420-970 g. Samice są mniejsze od samców. Samiec w szacie godowej jest popielaty o rudawej piersi i rdzawej głowie, z jasnym czołem i wierzchem, czarnym podogoniem i zielonym lusterkiem. Dziób świstuna jest krótki, niebieskawy. Samica ma upierzenie szarobrązowe z ciemnymi plamkami. Świstuny żywią się roślinami lądowymi i wodnymi.

Świstun Gniazduje na ziemi w pobliżu wody. Gniazdo jest płytkim dołkiem ukrytym pod nawisami z roślin, wymoszczonym sianem i puchem. Samica składa 6-10 jaj, które wysiaduje sama przez 22-25 dni. Samiec przebywa w pobliżu gniazda, broniąc go przed napastnikami, a po wylęgu piskląt bierze udział w ich wychowaniu. Pisklęta opuszczają gniazdo już po upływie jednego dnia od wyklucia i samodzielnie zdobywają pokarm. Po ok. 45 dniach uzyskują zdolność do lotu, a dojrzałość płciową - w wieku 1-2 lat. Świstuny wyprowadzają 1 lęg w roku.

W Polsce świstun jest nieliczny lęgowo na północy i wschodzie kraju. Za to dość licznie pojawia się na przelotach (marzec-maj, wrzesień-listopad). Jest gatunkiem chronionym.