Rodzaj: Emberiza - trznadle

• trznadel
• Potrzos
• potrzeszcz
• ortolan
• Cierlik
• trznadel czarnogłowy
• trznadel złotawy

Trznadel - Emberiza citrinella

Trznadel jest małym, koczującym ptakiem z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w kilku podgatunkach w całej Europie, z wyjątkiem północnej części Półwyspu Skandynawskiego oraz południowych rejonów Hiszpanii i Bałkanów, a także w zachodniej i środkowej Azji. Zamieszkuje pola i łąki (o ile rośnie na nich choć kilka drzew lub krzewów), polany, skraje lasów, sady i ogrody.

Trznadel jest wielkości wróbla. Ma długi ogon. Osiąga średnio: długość ciała ok. 17 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 27 cm i wagę ok. 30 g. Samiec w okresie godowym ma głowę i spód ciała żółte, na głowie szarobrązowe, podłużne smużki, pierś ozdobioną kasztanowatymi łezkami, wierzch ciała brązowokasztanowy z ciemnymi plamkami, kuper rdzawy, brzegi ogona białe. Samica jest mniej jaskrawa niż samiec. Śpiew samca jest bardzo charakterystyczny i łatwy do zapamiętania. Samce często śpiewają na czubku drzewa lub na innym wyeksponowanym miejscu. W czasie zalotów oboje partnerzy podnoszą z ziemi i pokazują sobie źdźbła i kłosy traw prawdopodobnie po to, żeby zadeklarować chęć budowy gniazda. Trznadle żywią się przede wszystkim nasionami (głównie traw), a w okresie wiosennoletnim również bezkręgowcami. W okresie polęgowym trznadle łączą się w stada często z ziębami i innymi łuszczakami i szukają pożywienia na polach i w pobliżu osad ludzkich. Zimą, gdy jest śnieg, kręcą się koło paśników dla zwierząt i przylatują do karmników dla ptaków.

Gniazdo trznadel zakłada na ziemi (w płytkim dołku) lub tuż nad nią (w krzewie lub na małym drzewku). Chętnie gnieździ się na skarpach, np. rowów, z kępami traw i niskimi, ciernistymi krzewami. Gniazdo jest dobrze ukryte w trawie lub roślinności zielnej. Jest to konstrukcja ułożona z suchej trawy, źdźbeł słomy, liści i mchu. Wyściółkę stanowi miękka trawa i włosie. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) trznadel wyprowadza 2-3 lęgi. W jednym lęgu samica składa 3-5 białawych, niebieskawych, szarawych lub fioletowawych jaj z szarofiołkowymi żyłkami, które sama wysiaduje przez 12-14 dni. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po dwóch tygodniach.

W Polsce trznadel należy do ptaków licznych lęgowo i zimujących. Jest objęty ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań trznadli

Potrzos (zwyczajny) - Emberiza schoeniclus

Potrzos jest małym, wędrownym ptakiemnależącym do rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w Europie i Azji. Zamieszkuje tereny wilgotne, obrzeża jezior i stawów, zakrzewienia na mokradłach, szuwary, trzcinowiska, turzycowiska, zarastające rowy, obrzeża łąk i groble. Zimuje w południowej Azji i północno-zachodniej Afryce.

Samiec w szacie godowej wyróżnia się czarnym podgardlem oraz czarną głową z białym wąsem, oddzieloną białą obrożą od brązowego wierzchu ciała z brunatnymi smugami i rdzawymi skrajami lotek. Spód jego ciała jest białawy z szarymi paskami na bokach i piersi, kuper szary, a brzegi ogona białe. Samica jest brązowo-szara z czarnym wąsem, jasną brwią i brązowymi policzkami oraz podgardlem jaśniejszym niż u samca. Potrzos jest wielkości wróbla; jest od niego smuklejszy. Osiąga średnio: długość ciała ok. 15 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 25 cm i wagę ok. 20 g. Potrzos odżywia się głównie nasionami traw i chwastów i innym materiałem roślinnym, a w okresie lęgowym zjada również bezkręgowce (owady, pająki i in.).

Gniazdo potrzosa umieszczone jest w kępie roślinności trawiastej lub pod krzakiem, w wilgotnym miejscu. Uwite jest z liści, traw i cienkich łodyg, i wysłane włosiem. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) potrzosy wyprowadzają 1-2 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-5 szarych jaj z brązowymi plamkami i żyłkami. Wysiaduje je sama przy niewielkiej pomocy samca przez 12-14 dni. Młode (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po 11-13 dniach.

W Polsce potrzos należy do ptaków lęgowych. Przylatuje do nas w marcu-kwietniu, a odlatuje we wrześniu-listopadzie. Część ptaków zimuje głównie w zachodniej części kraju. Potrzos znajduje się pod ochroną.

posłuchaj mojego własnego nagrania potrzosa

Potrzeszcz - Emberiza (syn. Miliaria) calandra

Potrzeszcz jest małym ptakiem, nieco większym od wróbla, z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w Europie i w Azji. Jest ptakiem częściowo wędrownym. Populacje wędrujące odlatują na zimę do Egiptu i na Półwysep Arabski. Inne ptaki koczują w obrębie obszaru występowania. Potrzeszcz unika lasów i terenów silnie zadrzewionych. Dobrze czuje się na terenach otwartych bez drzew lub z niewielką ich ilością, takich jak: obrzeża lasów, łąki, pola uprawne i pastwiska.

U potrzeszczów nie obserwuje się dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Obie płci ubarwione są jednakowo: wierzch ciała brązowoszary, a spód - białawy. Na bokach ciała i na szyi występują ciemne kreski. Potrzeszcz osiąga średnio: długość ciała ok. 18 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 26-32 cm i wagę ok. 53 g. Ptaki te żywią się nasionami traw, zbóż i chwastów, a w okresie lęgowym również drobnymi bezkręgowcami. Śpiew potrzeszcza jest charakterystyczny. Jest to wielokrotnie powtarzana zwrotka o jakby "trzeszczącym" brzmieniu. Ptak często śpiewa na płocie lub na innym widocznym miejscu.

Gniazdo zbudowane jest zawsze na ziemi, w kępie traw, w łanie koniczyny lub w zachwaszczonym ziemniaczysku. W sezonie lęgowym (maj-lipiec) ptaki wyprowadzają 1-2 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-5 jasnobrązowych jaj z dość dużymi ciemnobrązowymi plamkami, które sama wysiaduje przez 12-14 dni. Pisklęta (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po ok. 9-12 dniach.

W polsce potrzeszcz należy do ptaków licznych lęgowo i zimujących. Objęty jest ochroną

posłuchaj mojego własnego nagrania potrzeszcza

Ortolan - Emberiza hortulana

Ortolan (trznadel ortolan) jest małym ptakiem wędrownym z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje prawie w całej Europie, w Azji Mniejszej oraz w środkowej i północno-zachodniej Syberii. Zamieszkuje okolice pól uprawnych z pojedynczymi kępami drzew i krzewów, zagajniki, sady i ogrody. Zimuje w środkowej Afryce i na Półwyspie Arabskim.

Ortolan jest wielkości wróbla. Osiąga średnio: długość ciała ok. 16 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 23-28 cm i wagę ok. 25 g. Ubarwienie samca: głowa popielata, wokół oka żółtawa pręga, gardło żółte, pierś zielonkawoszara, brzuch cynamonowobrązowy, grzbiet rdzawobrązowy z czarnobrązowymi plamkami, skrzydła i ogon ciemnobrązowe z jaśniejszymi brzegami. Dziób ortolana jest czerwonawy, a oczy i nogi - brązowe. Samice są bardziej blade z prążkowaną piersią. Ptaki te odżywiają się nasionami zbóż i chwastów, a w okresie lęgowym zjadają również bezkręgowce. Śpiew ortolana jest charakterystyczny; końcowa nuta jest niższa od reszty zwrotki. Niektórzy twierdzą, że śpiew tego właśnie ptaka posłużył Beethovenowi jako początkowy motyw V symfonii. Samiec często śpiewa na czubkach drzew lub łodygach zarośli.

Ortolan gniazduje na ziemi w małym dołku lub pod krzakiem, wśród kęp traw. Gniazdo uwite jest z łodyg, liści i korzonków i wyścielone miękką trawą i włosiem. W sezonie lęgowym (maj-lipiec) wyprowadza 1 (niekiedy 2) lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-5 białych (niekiedy z różowym lub szarym odcieniem) jaj, które sama wysiaduje przez 11-12 dni. Młode opuszczają gniazdo po 12 dniach.

W Polsce ortolan jest ptakiem nielicznym lęgowo. Przylatuje do nas w kwietniu-maju, a odlatuje w sierpniu-wrześniu. Objęty jest ochroną gatunkową.

Posłuchaj moich własnych nagrań ortolana

Cierlik - Emberiza cirlus

Cierlik jest niewielkim ptakiem z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w południowo-zachodniej Europie. Dobrze czuje się na obrzeżach lasów i na terenach rolniczych z drzewami.

Cierlik jest nieco mniejszy od trznadla. Ma od niego mniejszy dziób i krótsze, bardziej zaokrąglone skrzydła. U tych ptaków obserwuje się dymorfizm płciowy w ubarwieniu ze zmianami sezonowymi. Samiec w szacie godowej ma kasztanowo-brązowy wierzch ciała, żółty brzuch i charakterystyczną, czarno-żółtą twarz. Samice mają ubarwienie raczej bure. Ptaki te osiągają 15-16,5 cm długości ciała i wagę 21-29 g. Piosenka cierlika to jakby jednostajne dzwonienie. Samiec zwykle śpiewa na jakimś wyeksponowanym miejscu. Cierliki odżywiają się głównie nasionami. Pisklęta karmione są bezkręgowcami. Po okresie lęgowym cierliki gromadzą się w małych stadkach i razem szukają pożywienia na ścierniskach, zachwaszczonych ugorach i pastwiskach. Gdy na polach brakuje pożywienia, cierliki zbliżają się do zabudowań, a nawet przylatują do karmników dla ptaków.

Gniazdo cierlik zakłada w żywopłocie, krzaku jeżyny lub innym ciernistym krzewie. Wyprowadza 2, a w szczególnie dobrych warunkach nawet 3 lęgi w sezonie. W jednym lęgu samica składa kilka jaj, które są wysiadywane przez ok. 2 tygodnie.

W Polsce cierliki nie przystępują do lęgów. Mają status ptaków zalatujących. Objęte są ochroną.

Trznadel czarnogłowy - Emberiza melanocephala

Trznadel czarnogłowy jest małym ptakiem wędrownym z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w południowej Europie (Turcja, Grecja, Bułgaria, Albania, Cypr, tereny byłej Jugosławii). Zamieszkuje zarośla, sady, winnice i gaje oliwne. Spotkać go można w widnych lasach z podszytem, na otwartych terenach trawiastych z ciernistymi krzewami, w zaroślach wzdłuż strumieni i na zboczach górskich. Zimuje w Indiach, w północno-wschodniej Afryce i (rzadziej) w Europie zachodniej.

Samiec w upierzeniu godowym ma czarną głowę, żółty spód ciała oraz żółte boki szyi. Jego grzbiet jest kasztanowy, skrzydła i ogon - ciemne, przy czym pióra mają jasną obwódkę. Samica jest znacznie skromniejsza. Jej upierzenie jest szarobrązowe z brudnożółtym spodem ciała. Ptaki te osiągają średnio: długość ciała ok. 17 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 26-29 cm i wagę ok. 28-33 g. Odżywiają się przede wszystkim nasionami, a w sezonie lęgowym zjadają również bezkręgowce. Śpiew trznadla czarnogłowego jest całkiem miły dla ucha. Samiec często śpiewa na wyeksponowanym miejscu.

Trznadle czarnogłowe gnieżdżą się na drzewach lub krzewach. Często swoje gniazda umieszczają w krzaku jeżyny, róży lub winorośli. Gniazdo zbudowane jest z łodyg ziół, trawy i liści i wyścielone miękką trawą, korzonkami, włosiem i wełną. Niekiedy w zewnętrzne ściany wplecione są główki kwiatów o jaskrawych kolorach. Samica składa 4-5 bladoniebieskich lub zielonkawoniebieskich jaj z szarofioletowymi lub oliwkowobrązowymi plamkami, które wysiaduje wspólnie z samcem przez 13-15 dni.

W Polsce trznadel czarnogłowy nie przystępuje do lęgów. Jedynie rzadko do nas zalatuje. Jest objęty ochroną.

Trznadel złotawy - Emberiza aureola

Trznadel złotawy (trznadel złocisty) jest małym ptakiem wędrownym z rodziny trznadlowatych (Emberizidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w północno-wschodniej Europie (Finlandia, Rosja) i w północnej Azji (Syberia). Zamieszkuje wilgotne i okresowo zalewane zadrzewienia i zarośla. Spotkać go można na brzegach olsów i brzezin oraz na górskich łąkach z krzakami. Zimuje w południowo-wschodniej Azji, Indiach i południowych Chinach.

obie płci mają żółtawy brzuch i białe, zewnętrzne pióra ogona. Samiec w upierzeniu godowym ma głowę czarną z wyjątkiem ciemnobrązowego wierzchu i brązowy grzbiet, Na piersi znajduje się kasztanowa przepaska, a na skrzydle - szeroka, biaława pręga. Samica i młodzież mają wierzch ciała jasnobrązowy z szerokimi smugami, podwójną białawą pręgę na skrzydle oraz kontrastowy rysunek na głowie z wyraźną jasną pręgą nad okiem. Samiec w szacie spoczynkowej ubarwiony jest podobnie do samicy. Trznadle złotawe osiągają średnio: długość ciała ok. 14-15 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 22-24 cm i wagę ok. 25 g. Odżywiają się głównie nasionami, a w sezonie lęgowym zjadają również bezkręgowce. Śpiew trznadla złotawego jest miły dla ucha i nietrudny do zapamiętania. Samiec często śpiewa na widocznym miejscu.

Gniazdo trznadel złotawy zakłada w zagłębieniu ziemi w wierzbowych zaroślach lub między korzeniami drzewa. Czasem gniazdo jest umieszczone tuż nad ziemią w krzaku lub na grubszych roślinach zielnych. Gniazdo jest zbudowane z suchych łodyg i trawy i wyścielone miękką trawą, korzonkami i niekiedy włosiem. Samica składa 4-5 szarawych lub zielonkawych jaj z oliwkowymi lub szarofioletowymi plamkami, które wysiaduje wspólnie z samcem przez 13-14 dni.

Trznadel złotawy rzadko zalatuje do Europy centralnej, w tym do Polski. Nie przystępuje u nas do lęgów. Jest objęty ochroną.