Rodzaj: Carduelis

• dzwoniec
• czeczotka
• rzepołuch
• czyż (czyżyk)
• makolągwa
• szczygieł

Dzwoniec - Carduelis (syn. Chloris) chloris

Dzwoniec jest małym, częściowo wędrownym ptakiem z podrodziny łuskaczy (Carduelinae), rodziny łuszczaków (Fringillidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w Europie (bez północnej części Skandynawii), w Azji Mniejszej, Azji Środkowej oraz w Afryce Północnej. Dobrze czuje się na skrajach lasów liściastych i mieszanych, w zadrzewieniach śródpolnych, w sadach, alejach i parkach miejskich. Populacje wędrujące spędzają zimę w południowych rejonach występowania. Duża część ptaków zimuje w południowej Europie, w basenie Morza Śródziemnego.

Dzwoniec ma dużą głowę, silny dziób i rozwidlony ogon. Jego upierzenie jest oliwkowozielone. Skrzydła i ogon są ciemniejsze, z żółtymi brzegami. Samiec ma żywo żółtozielony spód ciała i skrzydła z szerokim żółtym obrzeżeniem. Samica jest raczej szara i brązowa, a żółte obrzeżenie jej skrzydeł jest węższe. W szacie młodocianej występują podłużne paski na grzbiecie i spodzie ciała. Dzwoniec jest niewiele mniejszy od wróbla (Passer domesticus). Osiąga średnio: długość ciała ok. 14-15 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 24-27 cm i wagę ok. 20-24 g. Dzwoniec odżywia się nasionami roślin (zwłaszcza chwastów), pączkami, zielonymi pędami, listkami i owocami. W sezonie lęgowym zjada również owady. W okresie polęgowym żyje w stadach często z innymi ziarnojadami. Dzwoniec odzywa się różnymi głosami. Jednym z nich jest charakterystyczny, miły dla ucha szczebiot, niekiedy porównywany do głosu dzwoneczków. Innym charakterystycznym dźwiękiem jest przeciągły, wibrujący gwizd, wydawany przez samce w czasie godów. Dzwoniec często przesiaduje w podszczytowych częściach koron drzew i śpiewa. Często przelatuje z miejsca na miejsce. Dobrze i zwinnie skacze po ziemi i gałązkach drzew. Lot ma szybki i falisty.

Gniazdo dzwoniec zakłada niezbyt wysoko (1,5-4,5 m nad ziemią) między gałeziami drzew lub krzewów, zwykle blisko pnia. Jest ono uwite z gałązek, źdźbeł trawy i mchuz wgłębieniem wysłanym miękką trawą, włosiem, piórami i innym materiałem. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) ptaki wyprowadzają 2 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-6 białawych jaj z nielicznymi, ciemnobrązowymi plamkami, które sama wysiaduje przez 11-15 dni. Młode pozostają w gnieździe przez dwa tygodnie, gdzie są karmione przez oboje rodziców.

W Polsce dzwoniec jest pospolitym ptakiem lęgowym w całym kraju. Regularnie też u nas zimuje. Jest pod ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań dzwońców

Czeczotka - Carduelis (syn. Acanthis) flammea

Czeczotka, czeczotka zwyczajna jest małym ptakiem wędrownym z podrodziny łuskaczy (Carduelinae), rodziny ziarnojadów (Fringillidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Wśród tego gatunku wyróżnia się kilka podgatunków. Czeczotka zamieszkuje skraj tundry i lasotundrę północnej Eurazji i Ameryki Północnej. Zasiedla również góry Europy środkowej - górną granicę piętra lasu. W latach nieurodzaju masowo pojawia się w Europie środkowej.

U obu płci grzbiet jest jasnoszary z ciemnymi kreskami, spód ciała białawy, a po bokach ciała występują podłużne kreski. Na podbródku widnieje czarna, a na czole - czerwona plama. Samica ma białawy, kreskowany kuper i szarą, kreskowaną pierś. U samca pierś i kuper są różowe. Jest to ruchliwy ptak podobny trochę do makolągwy. Różni się od niej brakiem białych akcentów na ogonie i nieco dłuższymi skrzydłami. Ptak ten osiąga średnio: długość ciała ok. 13 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 22-25 cm i wagę ok. 12 g. Czeczotka odżywia się nasionami drzew (szczególnie lubi nasiona brzozy), a w sezonie lęgowym zjada również owady.

Gniazdo (przypominające gniazdo makolągwy) czeczotka zakłada na drzewach i krzewach, niewysoko nad ziemią. W sezonie lęgowym (maj-czerwiec) ptaki wyprowadzają Jeden lub dwa lęgi. W jednym lęgu samica składa 5-6 jaj, które są wysiadywane przez 10-12 dni. Pisklęta (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po 11-14 dniach.

Do Polski czeczotki regularnie przylatują na zimę. Prawdopodobnie nielicznie przystępują do lęgów w naszych górach. Czeczotki przylatują do nas w październiku-listopadzie, a odlatują w marcu-kwietniu. Czeczotki są pod ochroną.

Rzepołuch - Linaria flavirostris

Rzepołuch, zwany też makolągwą żółtodziobą, jest częściowo wędrownym lub wędrownym ptakiem z rodziny ziarnojadów (Fringillidae), podrodziny łuskaczy (Cardueliinae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje wyspowo w kilku podgatunkach w Irlandii, Anglii, Skandynawii, Turcji, Iranie, Himalajach i w górach Azji Centralnej. Zimuje w zachodniej i środkowej Europie. Zamieszkuje górską tundrę z kępami krzewów i karłowatymi brzozami, subalpejskie łąki w pobliżu granicy lasów i tereny stepowe z rzadkimi zaroślami. Spotyka się go na terenach otwartych z niską roślinnością trawiastą, na łąkach, pastwiskach, ugorach i na brzegach wrzosowisk. Zimą chętnie przebywa na terenach nadmorskich, na nadbrzeżnych polach uprawnych, nieużytkach oraz na terenach trawiastych, często zalewanych przez pływy morskie.

Ptaki te osiągają średnio: długość ciała ok. 14 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 23 cm i wagę ok. 15 g. Mogą żyć nawet do sześciu lat. Rzepołuch jest wielkością zbliżony do makolągwy, ale ma od niej dłuższy ogon i krótszy dziób. Rzepołuch ma ciało oliwkowobrunatne, pokryte ciemnobrązowymi smugami i biały brzuch. W upierzeniu godowym kuper samca jest różowy. Rzepołuch odżywia się nasionami traw i chwastów. Szczególnie lubi nasiona mniszka lekarskiego, szczawiu i ostu. W sezonie polęgowym rzepołuchy gromadzą się w dużych stadach i razem szukają pożywienia głównie na ziemi.

Ptaki te gniazdują w dolnych partiach krzewów przy ziemi. Gniazdo jest czarkowate, silnie splecione z cienkich korzonków przeplatanych źdźbłami traw. Samica składa 4-6 jaj, które wysiaduje sama przez ok. 14 dni. Młode pozostają w gnieździe przez następne 2 tygodnie.

W Polsce rzepołuch należy do ptaków przelotnych i nielicznie zimujących. Przeloty rzepołuchów przez nasz kraj mają miejsce w marcu-kwietniu oraz we wrześniu-listopadzie. Gatunek ten jest objęty ochroną.

Czyż - Carduelis (syn. Spinus) spinus

Czyż (czyżyk) jest małym, częściowo wędrownym ptakiem z podrodziny łuskaczy (Carduelinae), rodziny ziarnojadów (Fringillidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w Wielkiej Brytanii, Pirenejach, Europie Środkowej i Wschodniej, w Azji Mniejszej, w południowej i środkowej Azji oraz na Dalekim Wschodzie po Sachalin i Japonię. Populacje wędrowne zimują w południowej i południowo-zachodniej Europie. Czyż zamieszkuje wilgotniejsze typy drzewostanów iglastych i mieszanych z domieszką świerka. W zimie czyże można spotkać w olsach, do których przenoszą się w stadach. W latach nieurodzaju czyże masowo pojawiają się w europie środkowej.

Czyż jest mniejszy od wróbla domowego (Passer domesticus). Osiąga średnio: długość ciała ok. 12 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 21 cm i wagę ok. 13 g. Ma spiczasty dziób i dość krótki ogon. Upierzenie czyża jest zółtozielone, na skrzydłach widnieją dwie żółte przepaski,a nasada ogona ma żółte obrzeżenie. Samiec odróżnia się od samicy czarnym wierzchem głowy i podgardlem oraz żywo żółtym spodem ciała. Samica jest szarozielona, bez czarnego rysunku na głowie, pokryta ciemnymi kreskami. Osobniki młodociane mają upierzenie podobne do samicy, ale jaśniejsze i wyraźniej kreskowane. Lot czyża jest falisty. Jego śpiew to szybko powtarzany melodyjny świergot zakończony przeciągłym poświstem. Czyż odżywia się nasionami (głównie olchy i brzozy oraz drzew iglastych), a w sezonie lęgowym zjada owady. W okresie polęgowym czyże gromadzą się w stada, do kilkudziesięciu sztuk i przenoszą się do olsów, gdzie pożywiają się nasionami olch. Czyże uwijają się wśród olch, zawisając na cienkich gałązkach i sprawnie wydziobują drobne nasiona z olchowych szyszek z cichym pogwizdywaniem.

Czyż gniazdo zakłada w rozwidleniu gałązek, głównie świerków, od 8 m wzwyż. Gniazdo ma kształt małej, silnie wgłębionej, grubościennej czarki. Zbudowane jest z mocno splecionych korzonków, suchych traw, mchów i włókien roślinnych. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) czyż wyprowadza 1-2 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-5 białych (z niebieskawym odcieniem) jaj z drobnymi czerwonymi lub brunatnymi plamkami, które sama wysiaduje przez ok. 13 dni. Samiec w tym czasie ją dokarmia. Młode (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po ok. 2 tygodniach.

W Polsce czyż jest gatunkiem średnio licznym lęgowo i zimującym. Gniazduje głównie w górach i na północnym wschodzie kraju. Przeloty czyżów przez nasz kraj mają miejsce w marcu-kwietniu oraz we wrześniu-październiku. Czyże najłatwiej zobaczyć jest zimą, ponieważ wtedy pojawiają się u nas czyże przylatujące z lasów iglastych Skandynawii i północnej Rosji. Te czyże zimują na obszarze całej Polski. Czyże objęte są ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań czyży

Makolągwa - Linaria cannabina (dawniej zaliczana do rodzaju Carduelis)

Makolągwa jest małym, częściowo wędrownym ptakiem z podrodziny łuskaczy (Carduelinae), rodziny ziarnojadów (Fringillidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w kilku podgatunkach w Europie, Afryce północnej i w Azji. Dobrze czuje się na terenach otwartych z krzakami, w młodnikach, w sadach, ogrodach, na miedzach śródpolnych i na skrajach lasów, a także na słonych bagnach, unika natomiast parków miejskich. Populacje wschodnie i północne spędzają zimę w południowych rejonach występowania i na wybrzeżach. Duża część ptaków zimuje w Europie południowej (w basenie Morza Śródziemnego).

Makolągwa jest mniejsza od wróbla domowego (Passer domesticus). Ma smukłą sylwetkę i długi ogon. Osiąga średnio: długość ciała ok. 13 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 23 cm i wagę ok. 18 g. Samiec w szacie godowej ma szkarłatne czoło i pierś, szarą głowę, brązowy wierzch ciała, jaśniejszy spód, poznaczony ciemniejszymi smugami oraz lotki i sterówki ciemnoszare, biało obrzeżone. Samica nie ma czerwonych akcentów, ma jasnobrązowy grzbiet, jasny spód oraz smugi na grzbiecie i spodzie. Samiec w szacie spoczynkowej upodabnia się do samicy - szarość głowy i czerwone plamy zostają zastąpione kolorem brązowym, a pierś pokrywa się smugami. Młode mają upierzenie podobne do samicy, ale bardziej kreskowane. Makolągwa jest ptakiem towarzyskim. Często przesiaduje na krzakach, drzewach i słupach telefonicznych. Jej lot jest falisty i szybki. W okresie polęgowym tworzy hałaśliwe stada, często z innymi ziarnojadami (rzepołuchami, dzwońcami i ziębami), a także z wróblami domowymi, żerujące na zachwaszczonych nieużytkach. Stada tych ptaków spotyka się również na wybrzeżach i słonych bagnach. Makolągwa odżywia się przede wszystkim nasionami traw i chwastów, rzadziej krzewów i drzew. Od zamiłowania do nasion konopii ptak ten wziął swoją nazwę gatunkową od łacińskiego słowa cannabis - konopie. W sezonie lęgowym makolągwa zjada również owady i(np. muchy i komary) i inne drobne bezkręgowce (mszyce, pluskwy, chrząszcze, pająki itp.). Śpiew makolągwy to szereg melodyjnych, fletowych trylów i gwizdów przeplatanych głosem wabiącym.

Makolągwy mają skłonność do gnieżdżenia się w luźnych grupach (do 20 ptaków). Gniazdo, zbudowane ze źdźbeł, korzonków i włókien roślinnych, wysłane sierścią i puchem roślinnym, umieszczone jest niezbyt wysoko nad ziemią (0,5-2 m) w gęstych zaroślach (np. w krzewach kolcolistu, wawrzynu, kaprifolium, bukszpanu, głogu itp.), na młodym drzewku iglastym lub w żywopłocie. Zdarza się, że na jednym krzaku jest kilka gniazd. Czasem gniazdo umieszczone jest na ziemi lub w trawie. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) ptaki wyprowadzają 2-3 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-6 jasnoniebieskich jaj z nielicznymi czerwonawymi plamkami,które wysiaduje przez 12-14 dni. Obydwoje rodzice karmią pisklęta. Młode (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po ok. dwóch tygodniach.

W Polsce makolągwa jest dość pospolitym ptakiem lęgowym, głównie na niżu. Ptaki te u nas też regularnie zimują. Makolągwy pojawiają się licznie w naszym kraju na przelotach: w marcu-kwietniu oraz we wrześniu-październiku. Gatunek ten jest pod ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań makolągwy

Szczygieł - Carduelis carduelis

Szczygieł jest małym, częściowo wędrownym ptakiem z rodziny łuszczaków (Fringillidae), podrodziny łuskaczy (Carduelinae), rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu śpiewających (Oscines). Występuje w kilku podgatunkach w prawie całej Europie (z wyjątkiem Skandynawii), Afryce Północnej, Azji Mniejszej i Azji Środkowej. Populacje wędrujące (gniazdujące w zimniejszych rejonach) spędzają zimę w południowych rejonach występowania. Duża część ptaków zimuje w Europie południowej, w basenie Morza Śródziemnego. Szczygieł zamieszkuje brzegi lasów liściastych i mieszanych, kępy zadrzewień śródpolnych i nadrzeczne łęgi. Spotkać go też można w większych ogrodach i parkach. W okresie wiosennym i letnim trzyma się głównie koron drzew, natomiast poza sezonem lęgowym przebywa na otwartych polach, odłogach i nieużytkach porośniętych ostami i łopianem.

Obie płci są kontrastowo i ładnie ubarwione: Na głowie czerwona plama wokół nasady dzioba, boki głowy i podgardle białe, wierzch głowy i zausznice czarne, kark i wierzch ciała beżowe, kuper biały, pierś jasnobrązowa, brzuch białawy, skrzydła i ogon czarne, przez środek skrzydła biegnie szeroki, żółty pas. W szacie młodocianej brak jest czerwonych akcentów na głowie. Szczygieł jest mniejszy od wróbla (Passer domesticus) i ma rozwidlony ogon. Osiąga: długość ciała ok. 12-13 cm, rozpiętość skrzydeł 23-25 cm i wagę 14-19 g. Szczygieł nie jest bardzo płochliwy. Często przelatuje z miejsca na miejsce, zatrzymując się na drzewach, krzewach i roślinach zielnych. Jego lot jest szybki, falisty. Śpiew szczygła składa się z miękkich, kilkakrotnie powtarzanych tonów wabiących, przeplatanych trylami i świergotem. Jesienią i zimą szczygły zbierają się w większe stada i żerują na polach i ugorach. Głównym pożywieniem szczygłów są nasiona (szczególnie lubią nasiona ostu i łopianu - nazwa Carduelis wywodzi się od łacińskiego słowa carduus, oset). W sezonie lęgowym zjadają również owady.

Gniazdo, dobrze ukryte, często zawieszone na końcach gałązek drzewa liściastego, wysoko nad ziemią, jest grubościenną czarką uwitą z gałązek, korzonków, traw, mchu, wysłane włosiem i puchem. W sezonie lęgowym (kwiecień-lipiec) ptaki wyprowadzają 2-3 lęgi. W jednym lęgu samica składa 4-5 niebieskawych jaj z brązowymi plamkami, które sama wysiaduje przez 12-14 dni. Młode opuszczają gniazdo po ok. dwóch tygodniach.

W Polsce szczygieł należy do ptaków średnio licznych lęgowo na obszarze całego kraju. Regularnie też u nas zimuje. Objęty jest ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań szczygłów