Podrodzina: Gęsiowate - Anserinae

Nadrodzaj: Cereopsini

• Kapodzioby

Nadrodzaj: Dendrocygnini

• Drzewice

Rodzaj: Anser

• Gęś gęgawa
• Gęś białoczelna
• Gęś krótkodzioba
• Gęś mała
• Gęś zbożowa
• Gęś śnieżna

Rodzaj: Branta

• Bernikla białolica
• Bernikla kanadyjska
• Bernikla obrożna
• Bernikla rdzawoszyja

Rodzaj: Cygnus

• Łabędź niemy
• Łabędź krzykliwy
• Łabędź czarnodzioby
• łabędź trąbiący
• łabędź czarnoszyi
• łabędź czarny

Nadrodzaj: Kapodzioby - Cereopsini

Nadrodzaj ten jest reprezentowany przez jeden gatunek, którym jest kapodziób (Cereopsis novaehollandiae), zamieszkujący wyspy u wybrzeży południowej Australii. Kapodziób należy do rodziny kaczkowatych (Anatidae) z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes). Ptak ten ma upierzenie popielate z czarnymi plamkami na skrzydłach. Osiąga ok. 80 cm długości ciała i wagę ok. 3,5 kg. Charakterystyczną jego cechą jest krótki, tępy dziób, pokryty żółto-zieloną skórą. Do wody wchodzi niechętnie i większą część życia spędza na lądzie; palce jego stóp, zakończone ostrymi pazurami, spięte są błoną pławną. Kapodziób żywi się pokarmem roślinnym, żerując na trawiastych plażach. Tworzy trwałe pary, które w okresie rozrodczym są niezwykle agresywne.

Swoje gniazdo kapodziób umieszcza w dołku w ziemi,osłoniętym krzewami i skałami. W porze chłodnej (lipiec-sierpień) samica składa 5-6 jaj, które sama wysiaduje.

Nadrodzaj: drzewice - Dendrocygnini

Drzewica jesionka - Dendrocygna autumnalis

Drzewica ta, zwana również drzewicą czarnobrzuchą, należy do rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i nadrodzaju (szczepu, plemienia) drzewic (Dendrocygnini). Zamieszkuje Amerykę Południową, środkową i południową część Ameryki Północnej. Spotkać ją można na obszarze od północnej argentyny przez Panamę, Kostarykę, Trinidad i Tobago, aż do południowego Teksasu i Louisiany. Jesionki unikają głębokiej wody. Preferują płytkie zbiorniki wodne, stawy, bagna namorzynowe i przybrzeżne, podmokłe łąki.

U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Wierzch ciała i gardło jesionki są rudoczerwone, pierś i brzuch czarne, a skrzydła szaro-biało-czarne. U ptaków dorosłych dziób jest jasnoczerwony a długie nogi - różowe. U osobników młodocianych dziób i nogi są szare. Drzewice te osiągają długość ciała dochodzącą do 53 cm, a ich waga wynosi 670-690 g. Jesionka prowadzi nocny tryb życia i jest najbardziej nocnym gatunkiem spośród innych drzewic. Ptaki z tego gatunku migrują i łączą się w pary nocą, a odpoczywają i śpią w ciągu dnia. 90% pożywienia drzewic jesionek stanowi pokarm roślinny: nasiona zbóż i chwastów, zielone części roślin wodnych i lądowych; resztę diety stanowią ślimaki oraz owady i ich larwy. Podczas pływania z pisklętami para rodzicielska czuwa nad potomstwem w ten sposób, że jedno z rodziców płynie z przodu grupy, a drugie pilnuje tyłów (pisklęta płyną w środku). Ptaki te są mało agresywne.

Jesionki gnieżdżą się w dziuplach drzew, w rozwidleniach grubych gałęzi lub na ziemi pod osłoną roślinności. Samica składa 10-16 białawych jaj, które wspólnie z samcem wysiaduje przez 27-28 dni. Dojrzałość płciową drzewice te osiągają w drugim roku życia.

Nadrodzaj: Gęśce - Anserini

Gęś gęgawa - Anser anser

Gęś gęgawa - duży ptak z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i szczepu gęśców (Anserini) - jest protoplastą gęsi domowej. Prawdopodobnie udomowienie gęsi gęgawy nastąpiło w starożytnym Rzymie i Grecji ok. 2000 lat p.n.e. W warunkach naturalnych gęś gęgawa występuje lokalnie w środkowej Europie, środkowej i południowej Azji aż do Pacyfiku. Zamieszkuje płytkie zbiorniki wodne i tereny bagniste.

U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego. Gęgawa ma upierzenie szaro-brunatne z białymi plamami, a dziób i nogi - żółto-pomarańczowe. Ptak ten osiąga ok. 100 cm długości ciała i 140 cm rozpiętości skrzydeł. Masa gęsi wynosi ok. 3,5 kg, a gąsiora ok. 4,5 kg. Gęgawa odżywia się pokarmem roślinnym (trawa, zboża, nasiona, korzonki), zbieranym zarówno na lądzie, jak i w wodzie. Gęgawa jest ptakiem długowiecznym - może żyć nawet kilkadziesiąt lat. Gęsi te łączą się w związki, które zwykle rozpadają się dopiero po śmierci jednego z partnerów.

Gęgawa zakłada gniazdo na suchym wzniesieniu wśród traw lub trzcin. Często usypuje kopiec ze szczątków roślinnych, a wygrzebane w nim zagłębienie wyściela miękką trawą i wyrwanym sobie puchem. W sezonie lęgowym (kwiecień-maj) samica może złożyć nawet 15 (zwykle 3-7) brudno-białychjaj. Wysiaduje je potem przez ok. 28 dni, gąsior w tym czasie pełni rolę strażnika gniazda. Pisklęta (zagniazdowniki) opuszczają gniazdo już po kilkunastu godzinach od wylęgu, ale pozostają pod opieką rodziców aż do osiągnięcia pełnej samodzielności. Gęgawa wyprowadza 1 lęg w ciągu roku. Dojrzałość płciową gęgawy osiągają w trzecim roku życia, ale w pary łączą się znacznie wcześniej.

Gęś gęgawa jest ptakiem lęgowym. Do Polski przylatuje w lutym i marcu ze swoich zimowisk w Wielkiej Brytanii, Holandii, Hiszpanii oraz wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. Odlatuje od nas w październiku i listopadzie, ale nad dużymi wodami niezamarzającymi pozostaje przez cały rok (np. nad morzem). W czasie przelotów wiosennych i jesiennych można te gęsi spotkać w całym kraju na bagnistych łąkach, zarośniętych starorzeczach i stawach, gniazdują one jednak tylko w północnej i zachodniej części kraju oraz na Śląsku. Aktualnie w naszym kraju gnieździ się do 2000 par gęgaw. Najliczniej występują w dolinie Baryczy, nad jeziorem Gopło i w rezerwacie "Słońsk" koło Kostrzynia. Gęgawa jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym.

Gęś białoczelna - Anser albifrons

Gęś białoczelna - ptak z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i szczepu gęśców (Anserini) - jest nieco mniejsza od gęsi zbożowej. Odcień jej upierzenia jest brązowoszary, dziób jest jednolicie różowy i niewiele większy od dzioba gęsi zbożowej. Dorosłe osobniki mają czarne pasy na brzuchu i białą plamę na czole (stąd nazwa gatunku) - młode osobniki mają tylko niewielką plamkę nad dziobem lub wcale jej nie mają. Głos tej gęsi jest wyższy, bardziej dźwięczny niż nosowe gęganie gęsi zbożowych.

Gęś białoczelna przebywa w stadach liczących niekiedy do stu osobników wśród innych gatunków dzikich gęsi. Gnieżdżą się daleko w tundrze syberyjskiej i lecą na zimowiska do Niemiec, Holandii i Francji. W Polsce nielicznie zimują w rezerwacie Słońsk u ujścia Warty do Odry. Miejscem, gdzie przebywają największe stada gęsi, wśród których są też i gęsi białoczelne jest rezerwat Łężczak koło Raciborza i zbiornik goczałkowicki.

Gęś krótkodzioba - Anser brachyrhynchus

Gęś krótkodzioba - ptak ze szczepu (nadrodzaju) gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes) - osiąga długość ciała - 70 cm, rozpiętość skrzydeł - 120 cm. Jest nieco mniejsza i jaśniejsza od podobnej gęsi zbożowej i wydaje wyższe, ostrzejsze okrzyki.

Gniazduje na Grenlandii, Islandii i Spitsbergenie. Zimuje w zachodniej i środkowej Europie. Zamieszkuje trawiaste wzniesienia tundry oraz spękane skały w sąsiedztwie bagien i zbiorników wodnych. Gniazdo buduje w luźnej kolonii, w zagłębieniu wysłanym puchem lub w kępie trawy, porostów, mchów i roślin zielnych.

Do Polski zalatuje sporadycznie. Chroniona.

Gęś mała - Anser erythropus

Gęś mała jest ptakiem należącym do rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i szczepu (plemienia) gęśców (Anserini). W okresie lęgowym gęś mała żyje w tundrze Eurazji i północnej Skandynawii, w dolinach rzecznych porośniętych kępami krzaków oraz w okolicach górskich jezior. Potem spotkać ją można na stepach i polach w pobliżu wody. Zimuje na południu Azji i na Bałkanach.

Długość ciała tej gęsi wynosi ok. 55 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 108 cm. Gęś mała ma upierzenie szarobrunatne. Jej różowy dziób jest zakończony białym paznokciem. Od podobnej, choć nieco większej gęsi białoczelnej różni się m.in. zdecydowanie wyższym, niemal piszczącym głosem. Podczas lądowania, zamiast stopniowo obniżać lot, gęś ta pikuje z zawrotną prędkością z dużej wysokości, wyhamowując w ostatniej chwili tuż przed opadnięciem na wodę lub ziemię.

Swoje gniazda gęś mała zakłada na ziemi i niedbale wykłada mchem. Jaja wysiaduje tylko samica, a samiec pilnuje gniazda. Młode wychowują oboje rodzice.

W Polsce ptak ten jest bardzo rzadko spotykany podczas przelotów. Znajduje się pod ochroną.

Gęś zbożowa - Anser fabalis

Gęś zbożowa, duży ptak z rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), szczepu gęśców (Anserini) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), jest mniejsza od gęgawy, wyraźnie od niej ciemniejsza i bardziej brązowa. Obecnie, głównie na podstawie wielkości i ubarwienia dzioba, wyróżnia się kilka jej podgatunków. Np. podgatunek Anser fabalis fabalis - gnieździ się w tajdze i ma pomarańczowy dziób, a gniazdująca w tundrze Anser fabalis rossicus - ma dziób czarny, z pomarańczową opaską. Oba podgatunki wydają bardzo różnorodne, nosowe gęgania. Ogólnie mówiąc, gęsi zbożowe gnieżdżą się w tundrze, lasotundrze i tajdze, a ich zimowiska rozrzucone są niemal po całej zachodniej Europie (aż po Japonię) - w tym także w zachodniej Polsce. Gdy zimy są zbyt srogie, gęsi zbożowe przenoszą się coraz bardziej na południe i w wyjątkowych przypadkach docierają aż do Afryki Północnej. W zimie ptaki te żerują na terenach pokrytych niską roślinnością zielną.

U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Samiec i samica, a także osobniki młodociane ubarwione są jednakowo. Upierzenie tych gęsi jest szarobrązowe z jasnymi, poprzecznymi prążkami na grzbiecie i bokach. Podogonie i ogon są białe, Nogi pomarańczowe, dziób czarny z pomarańczowymi plamami. Gęsi zbożowe osiągają długość ciała ok. 75-82 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 160 cm i wagę ok. 1,7-3,6 kg. Pożywieniem tych ptaków są części roślin, które zbierają głównie na lądzie.

Gniazdo gęś zbożowa zakłada na ziemi w pobliżu wody. W sezonie lęgowym samica składa 3-8 białych lub bladozielonych jaj, które sama wysiaduje przez 25-30 dni. Pisklęta (zagniazdowniki) całkowicie usamodzielniają się po ok. 40-50 dniach. Gęsi zbożowe wyprowadzają 1 lęg w roku.

W Polsce gęsi zbożowe liczniej pojawiają się podczas przelotów: wiosennych - luty-maj, jesiennych - wrzesień-grudzień. Spotkać je wtedy można na stawach, jeziorach, na rozległych łąkach, pastwiskach i ścierniskach, gdzie pożywiają się trawą, zbożem, korzonkami i nasionami. W naszym kraju gęsi zbożowe należą do ptaków łownych z okresem ochronnym.

Gęś śnieżna - Anser caerulescens

Gęś śnieżyca (gęś śnieżna) jest ptakiem należącym do rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), szczepu gęśców (Anserini) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes). Występuje od Wyspy Wrangla, przez północne wybrzeża Ameryki Północnej i Ziemię Baffina, aż po Grenlandię. Zimuje w Chinach, Japonii i na południu Ameryki Północnej. Na terenie tundry syberyjskiej gęś ta została prawie całkowicie wytępiona.

Ciało dorosłej śnieżycy jest białe z czarnymi końcówkami skrzydeł, dziób i nogi - różowe. Osobniki młode są szare, dopiero na początku trzeciego roku życia ich upierzenie staje się białe (jak u dorosłych gęsi. Długość ciała śnieżycy wynosi ok. 60-75 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 130 cm, ciężar ok. 2,5-3 kg. Pożywienie tych gęsi stanowią korzonki, liście, ziarna zbóż, nasiona roślin (chwasty, sitowie, turzyce), delikatne źdźbła traw łąkowych i bagiennych oraz dzikie jagody.

Gęś ta gnieździ się w suchych rejonach nadmorskiej tundry i na terenach górzystych w otoczeniu rozlewisk rzecznych i bagien. Kolonie lęgowe śnieżyc liczą od 10 do 1000 par. Aby założyć gniazdo, ptak poszukuje odpowiedniego zagłębienia w mchu, a następnie wyściela je miękką, suchą trawą i puchem. Po okresie lęgowym gęsi śnieżne przenoszą się na wybrzeża chłodnych mórz oraz nad duże zbiorniki wodne.

Śnieżyca pojawia się w Polsce bardzo rzadko; nie przystępuje u nas do lęgów. Należy do ptaków chronionych.

Bernikla białolica - Branta leucopsis

Bernikla białolica, ptak z rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), szczepu gęśców (Anserini) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), jest niedużą berniklą o długości ciała ok. 65 cm i rozpiętości skrzydeł ok. 125 cm. Jest nieco większa od bernikli obrożnej i ma też podobne do niej czarno-białe upierzenie: białe policzki i podgardle, czarna szyja, szaro-srebrzysty wierzch skrzydeł, a spód ciała- białawy.

Bernikle białolice gnieżdżą się w niewielkich koloniach na skalistych brzegach Grenlandii, Spitsbergenu i Nowej Ziemi, a ostatnio także na bałtyckiej wyspie Gotlandii. Zimują w Holandii, w Wielkiej Brytanii i Irlandii. W Polsce pojawiają się rzadko na wybrzeżu, a już całkiem wyjątkowo w głębi lądu.

W dużych stadach ptaki te zachowują się bardzo głośno. Nawoływania tych bernikli, wydawane w locie, to głośne, krótkie, okrzyki, brzmiące z daleka podobnie do szczekania psa.

Bernikla kanadyjska - Branta canadensis

Bernikla kanadyjska, ptak z rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), szczepu gęśców (Anserini) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), występuje w kilku podgatunkach. Zamieszkuje głównie w Kanadzie i na Alasce oraz w Europie północnej. Gnieździ się na preriach, w tundrze oraz na bagnach w pobliżu wybrzeży morskich.

U bernikli kanadyjskich nie obserwuje się dymorfizmu płciowego. Głowa i szyja tych ptaków są czarne, policzki i podgardle białe, wierzch i boki ciała oraz pierś - brązowe z drobnymi białymi prążkami, podogonie - białe, ogon, dziób i nogi - czarne. Gęsi te osiągają średnio: długość ciała ok. 45-110 cm, rozpiętość skrzydeł - do 190 cm i ciężar ok. 2-6,5 kg. Bernikle te żywią się głównie pokarmem roślinnym (trawa, nasiona) z domieszką zwierzęcego. Pożywienie zbierają głównie na lądzie. Podczas wędrówek bernikle kanadyjskie lecą w kluczach lub w układzie liniowym.

Gniazdo bernikla kanadyjska buduje w pobliżu wody na ziemi, wśród wysokiej trawy lub pod krzakiem. Wyprowadza 1 lęg w roku. W sezonie lęgowym składa 1-12 (zwykle 5-6) kremowo-białych jaj. Jaja wysiadywane są przez samicę przez 24-30 dni. Samiec w tym czasie strzeże gniazda.

W Europie, gdzie niekiedy też zalatują osobniki amerykańskie, bernikle kanadyjskie są hodowane w parkach jako ptaki ozdobne. Zdziczałe osobniki żyją w Skandynawii i Wielkiej Brytanii gdzie obecnie gnieździ się kilka tysięcy tych ptaków, a ich liczebność nadal rośnie. Również w Polsce coraz częściej można je spotkać. Na Zalewie Wiślanym w ostatnich latach regularnie zimuje kilkaset bernikli kanadyjskich i, być może, w niedługim czasie doczekamy się pierwszych lęgów tych pięknych gęsi. W naszym kraju bernikle kanadyjskie są ptakami chronionymi.

Bernikla obrożna - Branta bernicla

Bernikla obrożna jest ptakiem należącym do szczepu gęśców (anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes). Bernikla ta gnieździ się w tundrze i na wybrzeżach Europy i Azji, przekraczając koło podbiegunowe. W zimie przebywa również w pobliżu wybrzeży morskich. Szlak jej wędrówki na południe prowadzi wzdłuż brzegów Morza Północnego, gdzie niekiedy zbierają się ogromne stada.

Długość ciała bernikli obrożnej wynosi ok. 60 cm, rozpiętość skrzydeł - ok. 115 cm. Głównym pożywieniem tej bernikli są trawy, mchy i porosty, a na zimowiskach trawa morska. Bernikle obrożne latają w dość nieuporządkowanych stadach, wydając dźwięczne, jakby nosowe dźwięki. Tylko sporadycznie zalatują do Polski. Są ptakami chronionymi.

Bernikla rdzawoszyja - Branta ruficollis

Bernikla rdzawoszyja jest ptakiem należącym do szczepu gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes). Występuje w północnej Syberii, zamieszkując tundrę i lasotundrę w pobliżu wody. Bernikla ta gniazduje w tajdze, na wschód od rzeki Ob, aż po Półwysep Tajmyr, a jej zimowiska położone są w rejonie Morza Czarnego i Kaspijskiego.

Bernikla rdzawoszyja Osiąga ok. 55 cm długości ciała i ok. 122 cm rozpiętości skrzydeł. Obie płci są ubarwione jednakowo: czoło, wierzch głowy, tylna część szyi, plecy, ogon i skrzydła czarne, brzuch i podogonie białe, na policzkach duża, rdzawa plama oddzielona od czarnego wierzchu szyi białym marginesem. U nasady dzioba biała plama, podgardle i pierś rdzawe. Na skrzydłach widnieją dwie białe pręgi. Bernikla ta żywi się pokarmem roślinnym. Głos tego ptaka, to jakby schrypnięte, dwusylabowe nawoływania.

Bernikla obrożna gnieździ się w małych koloniach na stromych brzegach dolin rzecznych. Samica składa 4-5 jaj, które sama wysiaduje przez ok. 28 dni. Samiec w tym okresie wyjątkowo agresywnie broni gniazda przed innymi ptakami i drapieżnikami.

W Polsce bernikla obrożna spotykana jest sporadycznie, częściej na południu kraju. Objęta jest ochroną.

Łabędź niemy - Cygnus olor

Łabędź niemy jest dużym ptakiem wodnym z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i szczepu gęśców (Anserini). Osiąga ok. 1,5 m długości i ok. 2,5 m rozpiętości skrzydeł. Waga dorosłych samic wynosi zwykle 7-9 kg, a samców 8-13 kg. Upierzenie łabędzia niemego ma barwę białą, a w młodości - szarą (młode stają się zupełnie białe dopiero w trzecim roku życia). Dziób jest koloru żółto-czerwonego. Ptaki te żywią się roślinnością wodną i drobnymi bezkręgowcami.

Łabędź niemy Gnieździ się w Europie północnej i na Syberii. w kwietniu i październiku przelatuje przez Europę środkową i zimuje we Włoszech, na morskich wybrzeżach Niemiec, Danii i Holandii. Zimę często spędza na stawach i rzekach w stanie na wpół-oswojonym.

Obecnie w Polsce występuje około 6,5 tysiąca par lęgowych oraz kilka tysięcy ptaków nielęgowych (najczęściej młodych, jeszcze niedojrzałych osobników). Łabędź niemy osiąga dojrzałość płciową dopiero w czwartym roku życia. Można go spotkać w całej Polsce. Najliczniejszy jest na północy kraju - w pasie pojezierzy, w Wielkopolsce oraz miejscami na Dolnym Śląsku. Najmniej licznie występuje w południowo-wschodniej Polsce.

W kwietniu, łabędzie nieme budują gniazda, które są najczęściej ukryte w szuwarach. Czasami jednak zdarza się, że gniazdo umiejscowione jest na otwartym lustrze wody, a nawet na stałym gruncie. Gniazdo łabędzia niemego to najczęściej pokaźna pływająca platforma o średnicy około 1,5 m, zbudowana z trzciny, pałki, turzyc i innych roślin. Samica składa zwykle 5-8 jaj, które wysiaduje przez 36-38 dni. Samiec w tym czasie strzeże gniazda. W obronie gniazda może zabić lisa lub psa, może nawet zaatakować człowieka.

Łabędzie nieme, niegdyś typowo wędrowne, stają się powoli ptakami osiadłymi. Obecnie nawet 80% tych łabędzi pozostaje na zimę w Polsce.

Łabędź krzykliwy - Cygnus cygnus

Łabędź krzykliwy, ptak ze szczepu gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), jest wielkości łabędzia niemego, a różni się od niego m.in. żółto-czarnym dziobem.

W przeciwieństwie do łabędzi niemych łabędzie krzykliwe są ptakami płochliwymi, stroniącymi od ludzi. Zaniepokojone ptaki wydają głośne dźwięki przypominające do złudzenia głos trąbki lub klaksonu.

Ptaki te zakładają gniazda na bagnistych jeziorach, starorzeczach oraz w deltach rzek; najliczniejsze lęgowiska znajdują się na północy Europy i na Syberii. Ostatnio coraz częściej do lęgów przystępują w środkowej Europie. Obecnie w Polsce corocznie gniazduje 10-15 par tego gatunku. Lęgi odnotowano do tej pory w północno-wschodniej części kraju oraz w kilku miejscach na Śląsku i Pomorzu. Gatunek ten z roku na rok zwiększa u nas swoją liczebność.

Łabędzie krzykliwe są w Polsce znacznie liczniejsze podczas przelotów i w zimie, kiedy przylatują do nas osobniki z północnego wschodu na zimowisko. Pierwsze ptaki pojawiają się u nas na początku października. W czasie wędrówki najliczniejsze są na północy Polski w pasie pojezierzy. Większość z nich kieruje się dalej, na zimowiska położone na wybrzeżach Anglii, Holandii i Danii. Część ptaków pozostaje na zimę w Polsce - najliczniej nad dolną Odrą oraz w Parku Narodowym "Ujście Warty". W czasie zimowania zatrzymują się na słodkowodnych jeziorach i rzekach oraz płytkich zatokach morskich.

Pożywieniem tych łabędzi jest najczęściej roślinność wodna, ale żerować mogą także jak gęsi na nadwodnych łąkach lub polach uprawnych.

Łabędź czarnodzioby - Cygnus columbianus

Łabędź czarnodzioby, ptak ze szczepu gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), jest również nazywany łabędziem małym lub potocznie bewikiem (od nazwy łacińskiej euroazjatyckiego podgatunku - Cygnus columbianus bewickii). Łabędź ten jest nieco mniejszy od łabędzia krzykliwego, ma też znacznie mniej żółtej barwy na dziobie. Łabędzie czarnodziobe osiągają średnio: długoœć ciała 115-140 cm, rozpiętoœć skrzydeł 170-200 cm i wagę 3,5-7,5 kg.

Ptaki te gnieżdżą się w syberyjskiej tajdze i tundrze. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku odnotowano udane lęgi tego gatunku na południu Litwy. Coraz częściej zdarza się też, że łabędzie czarnodziobe pozostają na okres letni w środkowej i zachodniej Europie. Najliczniej ptaki te przelatują przez północną część naszego kraju, zwłaszcza wzdłuż doliny Noteci, gdzie regularnie zatrzymują się na tamtejszych stawach rybnych i rozlewiskach.

Łabędź trąbiący - Cygnus buccinator

Łabędź trąbiący (trębacz), ptak ze szczepu gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rozmiarami znacznie przewyższa łabędzia niemego (jest to największy gatunek łabędzia). Lęgowiska tych ptaków znajdują się na północnych terenach Stanów Zjednoczonych i Kanady.

W XIX w. intensywne polowania, głównie dla zdobycia puchu, doprowadziły ten gatunek na skraj zagłady. W 1932 roku żyło na świecie zaledwie 69 trębaczy. Na szczęście w porę wzięto łabędzie trąbiące pod ochronę i dzisiaj w całej Ameryce Północnej żyje około 20 tys. trębaczy.

W XIX w. sprowadzono do Ameryki łabędzie nieme. Populacja tych łabędzi szybko rozwija się na nowych terenach co stanowi zagrożenie dla łabędzi trąbiących, ponieważ trębacze mogą nie wytrzymać konkurencji ze strony łabędzi niemych.

Do Europy pierwsze łabędzie trąbiące przywieziono w drugiej połowie XIX w. Dzisiaj trzymane są głównie w dwóch angielskich hodowlach: w Slimbridge i Peakirk, gdzie regularnie się rozmnażają. Około 1990 roku para trębaczy uciekła z jednej z tych hodowli i w roku 1997 zagnieździła się w hrabstwie Northapshire w środkowej Anglii. Był to pierwszy w Europie lęg tego gatunku na wolności.

Łabędź czarnoszyi - Cygnus melanocoryphus

Łabędź Czarnoszyi, ptak z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i szczepu gęśców (Anserini) jest najmniejszym gatunkiem łabędzi. Dorosłe samce ważą ok. 5 kg, a samice ok. 4 kg. Gatunek ten nie wyprowadza lęgów w Europie na wolności.

Ten południowoamerykański gatunek gniazduje na Przylądku Horn, na Falklandach oraz w Chile, Brazylii i Paragwaju. Środowiskiem życia tych ptaków są płytkie bagna, jeziora, laguny i spokojne zatoki morskie.

Tułów, skrzydła i ogon tych łabędzi są białe, a szyja i głowa - czarne. U nasady szaroniebieskiego dzioba znajduje się duża jaskrawoczerwona narośl.

Łabędź czarny - Cygnus atratus

Łabędź czarny, ptak ze szczepu gęśców (Anserini), podrodziny gęsiowatych (Anserinae), rodziny kaczkowatych (Anatidae) i rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), osiąga 140 cm długości ciała i 200 cm rozpiętości skrzydeł. Samiec i samica mają jednakowe, czarne upierzenie ciała oraz śnieżnobiałe lotki skrzydeł i czerwony dziób.

Ptak ten zamieszkuje rozległe słodkowodne i słonawe bagna, laguny, ujścia rzek i zatoki. Jego naturalne lęgowiska znajdują się w Australii, na Nowej Zelandii i Tasmanii. Gnieździ się na suchym brzegu lub w terenie podmokłym, często w koloniach dochodzących nawet do 50 tys. osobników. Gniazdo w kształcie kopca o średnicy 1 m zbudowane jest z różnych roślin. Samica składa 5-6 jaj, które wysiadują oboje rodzice przez ok. 40 dni. Pisklęta są upierzone szaro-brązowo.

Łabędzie czarne odżywiają się pokarmem roślinnym, zbieranym na lądzie i w wodzie. W okresie niekorzystnych warunków odbywają dalekie wędrówki w poszukiwaniu żerowisk i miejsc na gniazdowanie.

W Europie łabędź czarny najczęściej jest znany z ogrodów zoologicznych. Na kontynent europejski ptaki te zostały sprowadzone w 1791 r. przez Anglików. Obecnie ptaki te często trzymane są w prywatnych hodowlach, skąd czasami uciekają. Obecnie takich uciekinierów można spotkać w całej Europie. W zachodniej Europie rozwija się dzika populacja tych łabędzi, zapoczątkowana przez ptaki zbiegłe z niewoli w okolicach Londynu i Oxfordu w Anglii. Obecnie lęgi łabędzi czarnych w Europie odnotowano w Anglii, Niemczech, Austrii, Słowenii i na Ukrainie. Najliczniejsza grupa (200 osobników, w tym 30 par lęgowych) zamieszkuje Holandię. W Polsce do tej pory łabędzie czarne zaobserwowano zaledwie kilkakrotnie.

  Jak pisze Jacek Karczewski w swojej książce pt. "Jej wysokość gęś, opowieści o ptakach", u łabędzi czarnych nierzadkie są związki homoseksualne:

Bywa, że nawet jedna czwarta ich rodzin opiera się na związkach homoseksualnych. W większości są to pary męskie. Taka sytuacja powoduje, że w kolonii zawsze jest nadwyżka samic, które godzą się na bycie tą trzecią i znoszą jaja do gniazda dwóch samców. Panowie później odpędzają taką surogatkę (tak, też tak myślę) i sami wysiadują jaja oraz sami zajmują się wychowywaniem swoich brzydkich kaczątek. Okazuje się, że z punktu widzenia liczby odchowanych piskląt, robią to z lepszym skutkiem niż pary tradycyjne.