Przy otwarciu strony odezwał się kanarek, moja wizytówka dźwiękowa.
Obecnie do szerokodziobów zalicza się 7 rodzajów i 9 gatunków. Do niedawna wliczano do rodziny szerokodziobów również nosoczuby, które obecnie stanowią odrębną rodzinę (Calyptomenidae), liczącą 2 rodzaje i 6 gatunków. Rodzina szerokodziobów należy do rzędu wróblowych i podrzędu nieśpiewających. Uważa się, że rodzina ta jest najbliżej spokrewniona z kurtaczkami (Pittidae) i brodawnikami (Philepittidae).
Szerokodzioby występują głównie w tropikach Afryki i Azji południowo-wschodniej, od Himalajów, południowych Chin i Filipin do Indonezji. Tylko czapeczniki (Rodzaj Smithornis) i szerokodziób zielony (Pseudocalyptomena graueri) występują w Afryce. Wiele gatunków spotyka się w głębi tropikalnych lasów deszczowych. Jednak część gatunków woli tereny bardziej otwarte, takie jak zakrzaczenia, przybrzeżny busz, tereny uprawne i plantacje drzew. Niektóre gatunki zasiedlają obszary nad rzekami i strumieniami. Szerokodzioby spotyka się od poziomu morza do wysokości 2550 m n.p.m. Szerokodzioby są w zasadzie osiadłe. Jednak w poszukiwaniu żywności wraz ze zmianami pór roku mogą przemieszczać się poza normalny zasięg występowania. Niektóre gatunki koczują po okolicy, szukając owocujących drzew. Uważa się, że gatunki owocożerne są bardziej koczownicze od owadożernych.
Szerokodzioby są małymi do średniej wielkości ptakami o długości 11,5-28,5 cm i wadze 43-117 g. Charakteryzują się dużą głową, dużymi oczami, szerokim, płaskim i hakowato zagiętym dziobem o szerokim rozwarciu. Kształt dzioba zależy w dużej mierze od pokarmu spożywanego przez dany gatunek. Ptaki te mają raczej krótkie nogi i 15 kręgów szyjnych (inne ptaki wróblowe mają kręgów 14). Szerokodzioby mają jaskrawe upierzenie: zielone, błękitne, czerwone lub żółte. Czapeczniki (rodzaj Smithornis) przypominają muchołówki i mają brązowe, prążkowane upierzenie. Nosoczuby (rodzaj Calyptomena) mają zasadniczo zielone ubarwienie z czarnymi znaczeniami; u samców upierzenie ma połysk. Nosoczuby charakteryzują się piórami kantarka wystającymi poza dziób, przez co dziób wydaje się mniejszy. Szerokodzioby zielone z gatunku Pseudocalyptomena graueri przypominają upierzeniem czapeczniki, ale mają dłuższe ogony i nie mają dłuższych piór kantarka. Pozostałe szerokodzioby mają bardzo zmienne upierzenie. Szerokodziób filipiński (Sarcophanops steerii) ma mięsiste pierścienie wokół oczu utworzone przez jasnoniebieską, pofałdowaną skórę. U niektórych gatunków występuje dymorfizm płciowy w ubarwieniu, a u innych nie. Jeśli dymorfizm występuje, wówczas samice są bardziej matowe niż samce. U niektórych gatunków dymorfizm w ubarwieniu występuje, ale różnice w kolorach upierzenia są bardzo subtelne. Ptaki młodociane mają mniej jaskrawe upierzenie niż ptaki dorosłe, a ponadto mają krótsze skrzydła i ogony.
Niektóre gatunki szerokodziobów są monogamiczne, inne poligamiczne ze skomplikowanymi zachowaniami godowymi, jeszcze inne do wychowu piskląt wymagają pomocników. Samce niektórych gatunków podczas zalotów karmią swoje partnerki. Nosoczub szmaragdowy (Calyptomena viridis) wykonuje w czasie zalotów wymyślne loty godowe, u innych gatunków pokazy godowe obejmują kiwanie głową, machanie skrzydłami i puszenie piór. Czapeczniki (rodzaj Smithornis) wykonują loty godowe, podczas których lotki pierwszorzędowe wytwarzają brzęczący dźwięk. Generalnie szerokodzioby zaczynają sezon rozrodczy w porze suchej. Jednak niektóre gatunki mogą przystępować do lęgów przez cały rok.
Gniazdo zwykle zwisa z małej gałęzi na wysokości 3-30 m nad ziemią i ma kształt gruszki z bocznym otworem wlotowym. Umieszczone bywa często nad wodą. Gniazdo umiejscowione jest tak, żeby chronić jaja przed ssakami i gadami, jednak mogą zostać zniszczone przez silny wiatr. Gniazdo splecione jest z gałązek, korzeni, liści, trawy i mchu, a wyścielone jest zielonymi liśćmi, korzonkami i włóknami roślinnymi. Gniazdo często jest pokryte liśćmi, mchem i innymi materiałami i może mieć zwisający fragment zrobiony z roślinności, który może kołysać się niczym ogon. Takie dekoracje pomagają w zamaskowaniu gniazda, ponieważ wygląda ono tak, jakgdyby było kupką szczątków roślinnych uwięzionych wśród gałęzi. Budowa gniazda zajmuje ptakom od pięciu dni do siedmiu tygodni. U niektórych gatunków oboje partnerzy uczestniczą w budowie gniazda, u innych - tylko samica, u jeszcze innych do konstrukcji gniazda potrzebni są pomocnicy. Obserwowano np. grupę dwudziestu szerokodziobów różowodziobych (Corydon sumatranus) budujących jedno gniazdo. Niekiedy gniazda umieszczane są w kolczastych drzewach lub w pobliżu os i pszczół, co zapewnia ptakom lepszą ochronę. Gniazda wykorzystywane są przez wiele sezonów.
Wielkość zniesienia wynosi 1-8 jaj, ale rodzice zwykle odchowują tylko 2 lub 3 pisklęta. Jaja mają wielkość 19-37 na 14-25 mm. Jaja mogą być owalne albo wydłużone. Skorupka może być biała lub bladoróżowa, błyszcząca lub matowa. Jajka mogą być plamkowane lub też mogą nie mieć plamek.
Rola płci w inkubacji i wychowie młodych nie jest jeszcze dobrze poznana. Wiadomo tylko, że inkubacja jaj trwa 17-18 dni, a pisklęta są gniazdownikami i karmione są głównie bezkręgowcami. Młode opuszczają gniazdo po 22-23 dniach. Szerokodzioby czasem wychowują pisklęta kukułek, pasożytów gniazdowych z rodziny Cuculidae. Rodzice mogą odgrywać rolę rannych ptaków, żeby odciągnąć drapieżniki od gniazda. U niektórych gatunków zależność młodych od rodziców po opuszczeniu gniazda trwa dłużej niż 20 tygodni. Poza tym u conajmniej trzech gatunków stwierdzono duży wkład pomocników w wychowywaniu młodych.
Z badań obrączkowanych ptaków wynika, że szerokodzioby mogą żyć 6 lat w stanie dzikim. Natomiast w niewoli pewien ptak przeżył 19 lat.
Szerokodzioby występują najczęściej w parach. Jednak spotyka się je w niedużych grupach lub małych pożywiających się stadkach. Grupy nie są zwykle większe niż 25 osobników. Szerokodzioby są ptakami terytorialnymi w okresie rozrodczym, a ich loty godowe mają na celu zwabienie partnerki, jak również służą do obrony własnego terytorium. Szerokodzioby często kąpią się w kałużach i strumieniach.
Szerokodzioby nie słyną z melodyjnych lub skomplikowanych pieśni. dysponują dużym wyborem sygnałów określanych jako gwizdy, grzechoty, tryle, piski i krzyki. Ptaki odzywają się najczęściej wczesnym rankiem i późnym popołudniem. Jedne sygnały służą do kontaktów z partnerami, inne do kontaktów z członkami grupy, inne używane są podczas zalotów. Szerokodzioby, tak jak inne ptaki, mają też sygnały ostrzegawcze i alarmowe. Szerokodzioby odzywają się częściej, gdy są w grupie. Czapeczniki (rodzaj smithornis) mają sztywne zewnętrzne lotki pierwszorzędowe, które w czasie lotu godowego wytwarzają brzęczący dźwięk. Ten buczący dźwięk (albo "tryl skrzydłowy") jest często głośniejszy niż naturalny głos i daje się słyszeć z odległości ponad 60 m. Jest on elementem lotu godowego isłuży także do zaznaczenia panowania na określonym terenie. Do komunikacji między osobnikami tego samego gatunku służą też wizualne pokazy godowe i terytorialne.
Większość szerokodziobów jest owadożerna. Owady chwytane są w locie, zbierane z roślinności lub łapane nagłym wypadem z zasiadki, tak jak to robią np. muchołówki. Wśród owadów służących za pokarm są: prostoskrzydłe (Orthoptera - koniki polne i gatunki pokrewne), tęgopokrywe (Coleoptera - chrząszcze), pluskwiaki (Hemiptera), błonkoskrzydłe (Hymenoptera - pszczoły, osy) i termity (Isoptera). Rzadszymi pozycjami w menu są: dwuparce, zwane też krocionogami (gromada Diplopoda - z gr. diplos oznacza podwójny), pająki (rząd Araneae), ślimaki (Gastropoda), kraby (rząd dziesięcionogów - Decapoda), płazy bezogonowe (rząd Anura), jaszczurki (grupa Lacertilia),
ślimaki (gromada brzuchonogów - Gastropoda) i ryby promieniopłetwe (gromada Actinopterygii). Trzy gatunki szerokodziobów są owocożerne, co znajduje odbicie w budowie ich dziobów. gatunki te nie mają dużżych, szerokich dziobów, jak to ma miejsce u gatunków owadożernych, jednak pozostało u nich szerokie rozwarcie (paszcza). Z powodu tej modyfikacji gatunki owocożerne nie mogą łatwo manipulować owocami w dziobach, dlatego zmuszone są zjadać miękkie owoce lub połykać je w całości. Dla gatunków owocożernych ważnym składnikiem pożywienia są figi. Owocożerne szerokodzioby chwytają owady głównie w sezonie lęgowym, żeby karmić nimi pisklęta. Szerokodzioby przyczyniają się do zachowania równowagi biologicznej wśród bezkręgowców. Przyczyniają się również do rozprzestrzeniania się roślin przez rozsiewanie nasion często daleko od roślin macierzystych. Szerokodzioby są niekiedy odławiane dla mięsa. Są też przedmiotem handlu, ponieważ sprzedaje się je jako ptaki domowe. Szerokodzioby, ze względu na kolorowe upierzenie, przyciągają badaczy i miłośników ptaków, którzy pragną je oglądać w stanie dzikim. Oprócz ssaków i gadów polujących na szerokodzioby, ich pisklęta i jaja, ptakom zagraża niszczenie siedlisk dogodnych do życia i rozrodu.
Jest to niewielki ptak mierzący 21-24 cm długości i ważący 50-76 g. Dorosłe ptaki mają czarną głowę, grzbiet i ogon. Natomiast spód ciała, kuper i gardło są szkarłatne. Na czarnych skrzydłach widnieje wąski biały pasek. Dziób tych ptaków jest jasnoniebieski z wierzchu i żółty od spodu.
Szerokodzioby białoskrzydłe występują na Borneo, w południowej Tajlandii, południowym Laosie i południowym Wietnamie, na półwyspie Malajskim i na Sumatrze. Spotyka się je głównie w głębi wiecznie zielonych lasów w pobliżu wody.
Żywią się głównie owadami. Zjadają także kraby, mięczaki i małe ryby. Ich zachowanie i zwyczaje rozrodcze są słabo poznane. Szerokodzioby te występują przeważnie w parach lub małych grupach.
Sezon rozrodczy przypada na porę suchą. Gniazda budowane są często w martwych pniakach w zakolach strumieni. Samica składa 2-3 jaja. Samiec pomaga partnerce w wysiadywaniu jaj.
Oto przykład głosu pary szerokodziobów białoskrzydłych.
Szerokodziób ten jest endemitem ograniczonym do południowych Filipin. Spotkać go można na wyspach Mindanao, Siargao, Dinagat, Basilan oraz na wysepkach Malamaui i Poneas. Ptaki te zasiedlają pierwotne i wtórne lasy. Jednak czasami można je spotkać na terenach zakrzewionych i w namorzynach. Szerokodzioby filipińskie występują zasadniczo na wysokości poniżej 1000 m n.p.m., ale czasami można je obserwować jeszcze na wysokości 1200 m n.p.m.
Są to małe, bardzo kolorowe ptaki osiągające długość 16.5-17.5 cm (długość ogona wynosi 5.4 cm) i wagę 33.7-44.4 g. Najbardziej zauważalną cechą tych szerokodziobów jest mięsisty pierścień oczny utworzony z niebieskiej pomarszczonej skóry. Górna część grzbietu samca jest ciemno szara, natomiast dolna część wraz z ogonem jest czerwonawo-brązowa. Kuper i pokrywy podogonowe mają barwę rozmytej purpury. Skrzydła są czarne z widocznym białym i żółtym pasem. Spodnia część ciała jest liliowa, a dolna część brzucha jest żółtawo-biała. Czoło i ciemię są bordowo-purpurowe, maska i gardło są czarnę, a szyja otoczona jest białym kołnierzem. Oczy mają kolor zmienny od zielonego do niebieskiego, dziób, nogi i stopy są jasnoniebieskie. Samice wyglądają podobnie do samców, ale ich pierś i brzuch są białe. Młode mają ogólnie ciemniejszy wygląd, ciemnoszary czubek głowy, biało-czarne gardło i oliwkowy grzbiet. Mają też czarne dzioby, a ich brązowe oczy otoczone są żółtymi pierścieniami.
Sygnały wytwarzane przez te szerokodzioby są melancholijnie brzmiącymi gwizdami. W czasie krótkiego lotu ich skrzydła głośno szumią. Szerokodzioby filipińskie potrafią też głośno klapać dziobami gdy siedzą np. na gałęzi.
Szerokodzioby filipińskie obserwuje się często siedzące spokojnie na eksponowanym miejscu. Spotyka się je również w stadach mieszanych z innymi gatunkami ptaków. Szerokodzioby te są owadożerne, ale nie ma dokładnych danych, jakie owady służą im za pożywienie. Ptaki żerują pojedynczo, w parach lub w grupach do sześciu osobników. Pokarmu poszukują na dolnym lub środkowym piętrze lasu. Owady są przede wszystkim podejmowane z roślinności. Ptaki potrafią też świetnie chwytać owady przelatujące. Rzucają się niekiedy za nimi w krótki pościk, po czym wracają na to samo lub pobliskie miejsce, czatując na kolejną ofiarę. W pogoni za owadami szerokodzioby filipińskie skaczą niekiedy po gałęziach. Przed połknięciem owady są czasami rozbijane o gałąź.
Gniazdo jest dużą konstrukcją w kształcie gruszki z dużym otworem wejściowym blisko szczytu i z niezbyt starannie splecionym roślinnym ogonem zwisającym poniżej gniazda. Główna masa gniazda zwisa na cienkiej linie splecionej z włókien roślinnych i trawy. Gniazdo umieszczone jest zwykle nisko na gałęzi w pobliżu wody. Zrobione jest z dostępnego materiału takiego jak: gałązki, korzenie, liście, porosty i mech. Uważa się, że okres lęgowy tych szerokodziobów rozciąga się od kwietnia do czerwca. W tym czasie samica składa 2-4 jaj.
Oto przykład nawoływań szerokodzioba filipińskiego
Gęś tybetańska to piękny, duży ptak z rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae), podrodziny gęsiowatych (Anserinae) i plemienia (szczepu) gęśców (Anserini). Gęś tybetańska została odkryta w Indiach, stąd jej łacińska nazwa gatunkowa. Niektórzy ornitolodzy umieszczają ten gatunek w rodzaju Eulabeia, w którym gęś tybetańska jest jedynym gatunkiem.
Tułów gęsi tybetańskiej pokrywają jasnoszare pióra z odrobinę ciemniejszymi prążkami. Szare ubarwienie piór jest jaśniejsze od innych gęsi. Niektóre pióra ogona są ciemnoszare, kontrastowo odróżniające się od pozostałych, jasnych. Jej głowa jest biała z dwiema czarniawymi pręgami - jedną biegnącą przez ciemię aż do oczu, drugą kilka centymetrów poniżej tamtej. Szyja jest ciemnoszara z pionowymi, białymi pręgami po obu stronach. Nogi i dziób są pomarańczowe. Dziób ma ciemny koniec. Palce stóp spięte są błoną pławną. Dorosły ptak, zarówno samiec jak i samica, osiąga długość 71-76 cm i wagę 2-3.5 kg.
Gęsi te gniazdują w Azji Centralnej, w przeważającej części na płaskowyżu tybetańskim, a zimują na subkontynencie indyjskim (Azja południowa - Indie, Pakistan, Nepal, Asam, Bangladesz). Niektóre ptaki wykazują wierność miejscu zimowania. Gęsi tybetańskie widywane są na górskich jeziorach, w szczególności otoczonych niską trawą. Na zimowiska lecą ponad Himalajami na nizinne bagna i jeziora w Indiach i północnej birmie. Widuje się je w Kanyakumari, najdalej wysuniętym na południe krańcu Indii.
Dieta tych gęsi obejmuje w lecie głównie trawę, a w zimie jęczmień, pszenicę i ryż. Czasem gęsi tybetańskie zjadają skorupiaki i bezkręgowce. Na wybrzeżu ptaki zjadają wodorosty. Gęsi tybetańskie są niekiedy utrapieniem dla rolników i farmerów, ponieważ wyrządzają szkody w uprawach. Jednak z drugiej strony obszary rolnicze pozwalają tym ptakom przeżyć surową zimę.
Gęsi tybetańskie 2 razy w roku, tj. w drodze na zimowisko i na miejsce gniazdowania pokonują Himalaje. W ciągu dnia gęś ta potrafi przelecieć 1600 km. Podczas lotu na dużej wysokości nie szybuje, lecz pracowicie macha skrzydłami. Może osiągnąć prędkość 80 km na godzinę nawet bez pomocy wiatru. Gęsi te uważane są za jedne z najwyżej latających ptaków. Mogą się wznieść na wysokość 6.540 m. Niektórzy twierdzą, że gęsi tybetańskie mogą przelatywać ponad szczytem Mont Everestu (8,848 m), jednak te relacje, jak na razie, nie znajdują potwierdzenia. Badanie 91 gęsi tybetańskich wykazało, że 95% czasu spędziły one na wysokości poniżej 5.784 m, wybierając dłuższą drogę przez niżej położone doliny i przełęcze. Tylko 10 spośród badanych gęsi wzniosło się ponad tę wysokość. Tylko jedna gęś spośród badanych ptaków wzniosła się na wysokość 6.540 m w nocy, gdy powietrze było szczególnie zimne, a więc stosunkowo gęste. Aby latać na tak dużych wysokościach, ptaki mają szereg przystosowań. Ich hemoglobina szybciej niż u innych ptaków latających na niższych wysokościach łączy się z tlenem, co pozwala na lepsze wykorzystanie tlenu, którego jest znacznie mniej w rozrzedzonym powietrzu. Gęsi tybetańskie oddychają głębiej, a tlen z powietrza jest szybciej transportowany do włókien mięśni odpowiedzialnych za latanie. Lewa komora serca, która pompuje natlenowaną krew do tkanek ciała, opleciona jest gęstszą siecią naczyń włosowatych (w porównaniu z innymi ptakami latającymi niżej), przez co serce jest lepiej odżywione i tym samym skuteczniej pracuje.
Mitochondria, organelle komórkowe, w których toczą się procesy energetyczne,również takie, które zużywają dużo tlenu, w komórkach mięśni odpowiedzialnych za latanie u gęsi tybetańskich znajdują się znacząco bliżej błony komórkowej niż to jest u ptaków niżej latających. Wskutek tego u tych gęsi tlen z kapilarów przebywa krótszą drogę, aby przeniknąć do mitochondriów wewnątrz komórek. Gęsi tybetańskie mają nieco większą powierzchnię skrzydeł w stosunku do masy ciała niż u innych gęsi, co również pomaga latać na dużych wysokościach. Wytwarzane w czasie lotu ciepło zatrzymywane jest przez gęsty puch. W wyniku tej izolacji pod skrzydłami nie powstają kryształki lodu.
Gęsi tybetańskie gniazdują w dolinach rzecznych lub na moczarach. Sezon lęgowy rozpoczyna się pod koniec maja. Pary zaczynają rozglądać się za najlepszym miejscem na założenie gniazda. Gęsi te gniazdują w ciasnych koloniach na wysokości do 5000 m n.p.m. Gniazda umieszczane są zwykle na brzegach rzek i jezior. Budowane są w zasadzie bezpośrednio na ziemi. Czasem gęsi wykorzystują opuszczone gniazda ptaków drapieżnych lub skalne występy. Samica składa 3-7 jaj, które sama wysiaduje przez ok. 28 dni. Gąsiątka klują się w barwach szarej, brązowej i żółtej. Oboje rodzice troszczą się o potomstwo, aż do osiągnięcia przez nie samodzielności w wieku ok. 50 dni. W przypadku utraty jaj gęsi tybetańskie mogą złożyć nowe jaja. U tego gatunku występuje wewnątrzgatunkowe pasożytnictwo lęgowe, gdy niższe rangą samice próbują składać jaja do gniazd wyżej stojących samic. Gęsi tybetańskie przystępują do lęgów w zasadzie w wieku trzech lat, ale niektóre ptaki zdolne są do rozmnażania w wieku zaledwie dwóch lat. Gęsi zbierają się do odlotu od końca sierpnia do końca września.
Gęś tybetańska nie należy do gatunków zagrożonych wyginięciem. Jednak niektóre populacje tych gęsi zmniejszają swoją liczebność na skutek polowań, niekontrolowanego kolekcjonowania jaj i niszczenia siedlisk. Zagrożeniem dla tego gatunku są również choroby. Np. w czasie wybuchu ptasiej grypy wywołanej przez szczep wirusa H5N1 w 2005 r. populacja zamieszkująca okolice jezior w Chinach została poważnie zmniejszona. Gęsi te są wrażliwe na zmiany klimatu, które wprowadzają niezgodności między wylotem na zimowisko a czasem rozpoczęcia lęgów, w którym to okresie powinien przypaść szczyt obfitości pokarmu. Na jaja, pisklęta i młode gęsi polują lisy, wrony, kruki, orły, mewy i inne.
Gęsi tybetańskie żyją przypuszczalnie 10-25 lat. Gęś ta łatwo przystosowuje się do warunków hodowlanych, ma niewielkie wymagania i dobrze znosi polski klimat. Często jest ozdobą amatorskich hodowli. W Wielkiej Brytanii niewielka populacja gęsi tybetańskich żyje na wolności. Są to uciekinierzy z hodowli. Gęsi te świetnie sobie radzą bez opieki człowieka, żyją w zgodzie z innymi ptakami, padają jednak ofiarą polowań.
Faetony, to rodzina ptaków, do której należy tylko 1 rodzaj (Phaethon) z trzema gatunkami. Dawniej faetony zaliczano do rzędu wiosłonogich (Pelecaniformes), do którego zaliczano kiedyś pelikany, kormorany, głuptaki i fregaty. Obecnie dla rodziny faetonów utworzono odrębny rząd o nazwie Phaethontiformes. W czasach prehistorycznych żył na ziemi czwarty rodzaj z rodziny faetonów, Heliadornis, który obecnie występuje w postaci skamieniałości.
Występowanie: faeton białosterny (Phaethon aethereus) - tropikalne obszary Atlantyku, wschodniego Pacyfiku i oceanu Indyjskiego (przebywa bliżej brzegu); faeton czerwonosterny (Phaethon rubricauda) - ocean Indyjski oraz tropikalne części zachodniego i centralnego Pacyfiku (nie spotyka się go na Atlantyku), przebywa na otwartym morzu, z dala od brzegu; faeton żółtodzioby (Phaethon lepturus) - przebywa blisko brzegu na zachodnim Pacyfiku (zachodni Meksyk i wyspy Galapagos), na tropikalnych obszarach Atlantyku oraz na Morzu Czerwonym (północno-zachodni Ocean Indyjski).
Faetony osiągają 76-102 cm długości i 94-112 cm rozpiętości skrzydeł. Ich upierzenie jest głównie białe z różnymi kombinacjami czarnych plam (w zależności od gatunku) z przodu głowy, na grzbiecie i skrzydłach. Czarne upierzenie przed oczami chroni oczy przed oślepiającym blaskiem słońca i umożliwia obserwowanie latających ryb. Faetony mają mocno wydłużone centralne sterówki. Ich dzioby są duże, silne, lekko zakrzywione, zaopatrzone w ząbki na krawędziach. Faetony mają duże głowy, krótkie i grube szyje oraz bardzo krótkie i słabe nogi. Stopy mają 4 palce, wszystkie spięte błoną pławną. Nogi są silnie przesunięte ku tyłowi, więc poruszanie się na lądzie jest bardzo utrudnione. Ptaki poruszają się do przodu, odpychając się stopami.
Faetony żywią się głównie rybami, przeważnie rybami latającymi i niekiedy głowonogami i skorupiakami. Faetony zawisają w powietrzu, a gdy wypatrzą zdobycz, rzucają się na nią niekiedy z wysokości kilkunastu metrów, chwytając ją zwykle niegłęboko pod powierzchnią wody. Wpadają do wody bez chlapania na głębokość do 30 cm. Unikają wielogatunkowych, żerujących stad. Pożywiają się samotnie lub w parach zdala od kolonii lęgowych.
Okres składania jaj poprzedzony jest zalotami. Grupa licząca 2-20 ptaków prezentuje loty zespołowe. Samce okrążają się wzajemnie, zataczając pionowe koła, kołysząc na boki swoimi długimi ogonami. Jeśli samicy spodoba się występ, łączy się z upatrzonym samcem. Oczywiście między samcami dochodzi do sporów o partnerki i dogodne miejsce do gniazdowania.
Faetony gnieżdżą się zwykle w małych, luźnych koloniach na skalistych wysepkach oceanicznych, gdzie drapieżniki mają utrudniony dostęp. Gniazdo umieszczone jest w zagłębieniu gruntu lub w szczelinie skalnej. Np. faeton białosterny gnieździ się na dnie lasu u podstawy okazałego drzewa albo w ścianie kanionu na niedostępnej półce lub w szczelinie. Samica składa jedno białe jajo z brązowymi plamkami, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 40-46 dni. Przez większą część czasu jajo ogrzewane jest przez samicę, a samiec w tym czasie przynosi jej pożywienie. Pokryte szarym puchem pisklę pozostaje samo w gnieździe podczas gdy oboje rodzice szukają pożywienia. Pisklę karmione jest 2 razy na 3 dni aż do opuszczenia gniazda, tj. przez ok. 12-13 tygodni. Młody ptak nie może początkowo latać, ponieważ jest za ciężki. Przez jakiś czas musi pływać w oceanie, aby trochę schudnąć.
Faetonom zagrażają tubylcy, którzy zabijają je dla pięknych piór. Drapieżniki takie jak np. szczury zjadają jaja i pisklęta. Jednak największym zagrożeniem są same faetony. Dorosłe samce toczą nieustanne boje o najlepsze parcele dogniazdowania. Nierzadko zdarza się, że w ferworze walki zabijają samotne pisklę siedzące spokojnie na gnieździe. Wygląda to tak, jakgdyby dorosłe faetony nie potrafiły powstrzymać agresji na widok osobnika w dziecięcej szacie.
A oto grecki mit, od którego faetony wzięły swoją nazwę rodzajową:
Faeton był synem Heliosa i okeanidy Klymene. Poprosił kiedyś swego ojca, aby spełnił jego życzenie. Chciał bowiem przejechać się słonecznym rydwanem po niebie. Helios tłumaczył, że jest to niezwykle niebezpieczne przedsięwzięcie, ale ostatecznie zgodził się. Pewnego dnia o świcie Faeton wsiadł do słonecznego rydwanu i wyruszył na niebo. Brakowało mu jednak wprawy w kierowaniu czwórką ognistych rumaków i szybko stracił panowanie nad zaprzęgiem. Ogniste konie od razu poznały, że powozi nimi nie bóg lecz śmiertelnik, z miejsca przyspieszyły i tak bardzo zbliżyły się do ziemi, że omal nie spłonęła. Wówczas bogini ziemi, Gaja, widząc, co dzieje się z przyrodą, wzniosła ręce ku niebu i prosiła Zeusa o zmiłowanie. Zeus wysłuchał Gaję i strącił piorunem niefortunnego jeźdźca do rzeki Eridanos.
Niektórzy twierdzą, że faetony wzięły swoją nazwę od gwałtownego rzucania się z wysoka po zdobycz na powierzchni wody. Przypominać to ma upadek Faetona strąconego z nieba przez Heliosa. Równie prawdopodobne jest, że ptakom nadano tę nazwę ze względu na ich pokazy powietrzne. W zalotach grupowych, gdy każdy ptak lata spiralnie wokół innych członków zespołu, machając przy tym swoim długim ogonem, może to przypominać kręcące się koła powozu.
Oto przykład głosu faetona białosternego (Phaethon aethereus) - jest to dorosły ptak z młodym.
Faetony czerwonosterne są szeroko rozpowszechnione na tropikalnych częściach Oceanu Indyjskiego i Spokojnego. Wędrują po obszarze od Morza Czerwonego po Nową Zelandię i Chile. Ptaki zaobrączkowane na Hawajach znajdowano w Japonii i na Filipinach. Są to ptaki oceaniczne, rzadko siadające na wodzie. Na lądzie przebywają w zasadzie tylko w porze gniazdowania.
Wyglądem faeton czerwonosterny przypomina grubą rybitwę. Dorosłe ptaki osiągają długość ok. 46 cm (bez wydłużonych sterówek), rozpiętość skrzydeł ok. 104 cm i wagę ok. 736 g. Samice są nieco większe od samców. Upierzenie tych faetonów jest prawie całe białe z różowym nalotem tuż po wypierzeniu. Przez oko przebiega czarny pas. Faetony czerwonosterne mają bardzo długie i wąskie dwie czerwone centralne sterówki o długości dochodzącej nawet do 50 cm. Ich dziób jest czerwony, a nogi - niebieskoszare. U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Oznacza to, że samce i samice wyglądają podobnie. Młode są podobne do dorosłych, ale nie mają wydłużonych sterówek, wierzch ich skrzydeł jest czarno prążkowany, dziób jest żółtawy.
Faetony pożywiają się na otwartym morzu. Chwytają ryby, przeważnie ryby latające, a także kałamarnice pływające blisko powierzchni wody. Wzlatują na wysokość ok. 14 m i gwałtownie spadają w dół, aby pochwycić zdobycz. Ich nogi przesunięte są ku tyłowi, co sprawia, że dobrze pływają, ale mają trudności przy lądowaniu, a na lądzie poruszają się raczej niezdarnie.
Faetony czerwonosterne gnieżdżą się w dużych koloniach na oceanicznych wyspach na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Na miejsce gniazdowania wybierają głównie atole z niskimi krzewami, zakładają gniazda pod nimi, albo od czasu do czasu w szczelinach wapiennych skał. Z dotychczasowych obserwacji na wyspie Lady Elliot (Australia) wynika, że ptaki są wierne swojemu partnerowi, miejscu gniazdowania, a nawet przystępują do lęgów w tym samym miesiącu każdego roku. Na tej wyspie sezon lęgowy trwa prawie przez cały rok, z krótką przerwą w kwietniu-maju, gdy na wyspie nie ma ptaków. Lęgi poprzedzone są zalotami, które składają się z powietrznych, akrobatycznych pokazów i głośnych nawoływań. Efekt obracającego się koła (diabelskiego młyna z parku rozrywki) można oglądać, gdy kilka ptaków, conajmniej 2, lata spiralnie okrążając się wzajemnie.
Miejsce gniazdowania wybiera samiec, on też przygotowuje gniazdo. Przy pomocy dzioba oczyszcza miejsce z gałązek i liści, a następnie wygrzebuje w piasku dołek odpowiedniej wielkości.
Mniej więcej po miesiącu do gotowego gniazda przylatuje samica i składa jedno jajo. Obydwoje partnerzy wysiadują jajo, zmieniając się co 2-6 dni. Inkubacja jaja trwa w przybliżeniu 41-48 dni. Gdy pisklę się wykluje, rodzice dzielą między siebie obowiązek karmienia potomka. Powracający znad morza rodzic z pożywieniem wsuwa swój dziób do dzioba pisklęcia i zwraca pokarm. Gdy pisklę jest już zdolne do utrzymania właściwej temperatury ciała, obydwoje rodzice wyruszają na morze po pożywienie, pozostawiając potomka samego na dłuższy czas. Pozostawione w gnieździe pisklę śpi i rośnie, podczas gdy rodzice latają tam i z powrotem z pokarmem. Młody ptak opuszcza gniazdo w przybliżeniu po dwunastu tygodniach.
Faeton żółtodzioby jest najmniejszy spośród wszystkich faetonów. Samce i samice wyglądają podobnie. Dorosły ptak osiąga długość 74 cm od dzioba do końca ogona, przy czym około połowy długości przypada na ogon. Rozpiętość skrzydeł dorosłego ptaka wynosi ok. 94 cm, a waga ok. 312 g. Faetony żółtodziobe są prawie całe białe z czarnymi znaczeniami na wierzchu skrzydeł i czarnym pasem przechodzącym przez oko. Ptaki mają długi biały ogon z czarnym pasem na górze i i pomarańczowy lub czerwono-pomarańczowy zakrzywiony w dół dziób. Mają też krótkie nogi z palcami stóp spiętymi błoną pławną.
Poza sezonem lęgowym ptaki rzadko widuje się w pobliżu lądu. Najczęściej widuje się je latające nad oceanami lub siedzące na wodzie. Najchętniej latają nad ciepłymi wodami o temperaturze 23.8-24.9 stopni Celsjusza. Żeby zdobyć pożywienie wyprawiają się daleko w morze, nawet 120 km od lądu. Faetony żółtodziobe są dobrymi lotnikami i mogą pozostawać w powietrzu przez długi czas. W czasie lotu można często słyszeć ich terkoczące zawołania. Ponieważ ich nogi są silnie przesunięte ku tyłowi ciała, faetony są niezdarne na lądzie. Ponieważ nie mogą utrzymać pozycji pionowej, więc opadają ku przodowi na brzuchy. Na lądzie czołgają się na piersiach, odpychając się skrzydłami. Czasem wbijają dziób w ziemię, żeby podciągnąć się do przodu.
Faetony żółtodziobe są dobrymi pływakami, ale nie nurkują głęboko. W poszukiwaniu ofiar ptaki latają wysoko nad wodą, a gdy wypatrzą zdobycz, rzucają się gwałtownie w kierunku powierzchni morza. Zjadają różne gatunki ryb, w tym ryby latające. Polują też na kalmary i inne morskie zwierzęta pływające tuż pod powierzchnią wody. Bardzo chętnie polują na ryby latające, które chwytają w momencie, gdy ryba znajduje się w powietrzu. Faeton ten może złapać i zjeść rybę, której waga wynosi ok. 18% wagi ptaka.
Przed rozpoczęciem sezonu lęgowego wiele par szybuje nad wodą w pobliżu gniazdowiska głośno krzycząc i machając skrzydłami. Mogą latać na wysokości większej niż 94.4 m. Czasem ptak znajdujący się wyżej, zwiesza swój długi ogon, dotykając nim partnera lecącego niżej. Gdy jeden ptak leci na gniazdowisko, jego partner podąża za nim.
Faetony żółtodziobe gnieżdżą się na tropikalnych wyspach oceanicznych, w szczególności na Hawajach. Miejsce na gniazdo wybrane jest tak, żeby nie narażać piskląt na bezpośrednie działanie słońca. Na założenie gniazda ptaki wybierają szczeliny skalne lub półki pod nawisami skalnymi. Gniazdo może również znajdować się na piasku pod krzakami. Gniazdo jest płytkim dołkiem wygrzebanym w ziemi. Ptaki gnieżdżące się w szczelinach skalnych są dość bezpieczne, natomiast te, które gnieżdżą się na ziemi, starają się bronić gniazda przed szczurami i innymi drapieżnikami za pomocą głośnych krzyków i wściekłego dziobania napastników.
Samica składa jedno jajo, które jest ogrzewane przez oboje rodziców. Wyklute pisklę ma niebieskawy dziób. Przylatującemu rodzicowi z żywnością pokarm cofa się do dzioba, a pisklę wsuwa swój dziobek do szeroko otwartego dzioba rodzica i wyjada strawę. Młode ptaki mają plamkowane pióra na grzbiecie, a ich dzioby stają się żółte. Młode pozostają w gnieździe przez ok. 3 miesiące i nie latają przed opuszczeniem gniazda.
Faetony żółtodziobe nie są zagrożone wyginięciem. Są to ptaki na tyle interesujące, że miłośnicy ptaków podróżują niekiedy setki mil, żeby je oglądać. Przed rokiem 1880 na Bermudach polowano na te faetony, których piękne długie pióra były ozdobami kapeluszy. Gdy na wyspach zaczęło brakować ptaków, gatunek wzięto pod ochronę. Obecnie faetony żółtodziobe są uważane za narodowe ptaki Bermudów, a ich wizerunki pojawiają się na znaczkach pocztowych i na monecie 25-centowej.
Albatrosy lub albatrosowate tworzą rodzinę dużych ptaków morskich spokrewnionych z burzykami (Procellariidae), nawałnikami (Hydrobatidae) i nurcami (Pelecanoididae) z rzędu rurkonosych (Procellariiformes). W przeszłości wszystkie albatrosy zaliczano do jednego gatunku Diomedea. Później liczba rodzajów kilkakrotnie się zmieniała i wynosiła 1-8. W obrębie rodziny albatrosów wyróżnia się 13-24 gatunków. Obecnie najbardziej powszechnie akceptowaną liczbą rodzajów jest 4, a liczba gatunków wynosi 21.
Nazwa albatros pochodzi prawdopodobnie od arabskiego słowa alcadous lub algattas, które dosłownie oznacza "nurek" i było używane w stosunku do pelikana. Słowo albatros przeszło dwie modyfikacje: najpierw poprzez portugalski, gdzie "alcatraz" oznaczające "głuptak" było pierwotnie używane w stosunku do fregat, a następnie poprzez łacinę, gdzie "albus" oznacza "biały". Takie wyjaśnienie nazwy wydaje się nieco dziwne, ale może to prawda?
Większość spośród 21 gatunków albatrosów występuje nad wodami Oceanu Południowego,
tj. nad wodami Antarktydy, Australii, Afryki Południowej oraz Ameryki Południowej. Reszta albatrosów żyje krążąc nad wodami północnego Pacyfiku: wokół wysp Galapagos, Hawajów, Japonii, nad przybrzeżnymi wodami Kalifornii i Alaski. Ptaki te nie występują nad północną częścią Oceanu Atlantyckiego, ale niekiedy widuje się zalatujące tam osobniki. Skamieniałości dowodzą, że niegdyś albatrosy występowały w tym rejonie Atlantyku, m.in. na Bermudach, jednak dawno temu gatunki te wymarły. Odkryto i opisano przynajmniej 8 gatunków albatrosów w postaci skamieniałości, które żyły na ziemi ok. 60 mln lat temu. Skamieniałości te znaleziono w Anglii, Stanach Zjednoczonych i Japonii, co oznacza, że albatrosy występowały również na północy, co przypuszczalnie zakończyło się 20 mln lat temu, tj. wtedy, gdy ocean Spokojny i Atlantycki rozdzieliły się w Panamie. Jednak żaden z dotychczas poznanych wymarłych albatrosów nie był tak duży jak współczesny albatros wędrowny (Diomedea exulans). Wśród wszystkich żyjących obecnie ptaków albatrosy są największymi latającymi ptakami, a albatros wędrowny ma największą rozpiętość skrzydeł wynoszącą 251-350 cm. Największą rozpiętość skrzydeł miał ptak, u którego wynosiła ona 370 cm. Albatrosy mają krępe ciało o długości 71-135 cm i wadze dochodzącej u niektórych gatunków do 11.3 kg. Mają też długie, wąskie skrzydła o rozpiętości 1.2-3.5 m w zależności od gatunku. Dzioby są duże, silne, o ostrych krawędziach, a ich górna połowa jest hakowato zakończona. Po obu stronach dzioba złożonego z 7-9 rogowych płyt ulokowane są dwa długie rurkowate nozdrza - stąd nazwa rzędu "rurkonose". Wszystkie albatrosy mają nozdrza po bokach dzioba, w odróżnieniu od reszty rurkonosych, których nozdrza biegną wzdłuż szczytu dzioba. Albatrosy mają wyostrzony węch, do czego przyczyniają się długie, rurkowate nozdrza. Wyostrzony węch jest raczej rzadką zdolnością wśród ptaków. Zdolność ta pozwala albatrosom i innym ptakom z rzędu rurkonosych na lokalizowanie źródeł żywności. Ponieważ są to ptaki morskie i przy pożywianiu się wchłaniają dużo soli, mają u podstawy dzioba, tak jak inne rurkonose, specjalny gruczoł, który służy do wydalania nadmiaru soli. Albatrosy wytwarzają olej złożony z wosków i trójglicerydów, który przechowują w żołądku. substancja ta jest wykorzystywana jako bogate źródło pożywienia dla piskląt i ptaków dorosłych w czasie długiego lotu, a gwałtownie wyrzucona staje się groźną bronią przed drapieżnikami. Albatrosy mają silne nogi, a ich stopy mają tylko 3 palce skierowane do przodu i spięte błoną pławną. Tak uformowane nogi pozwalają ptakom sprawnie poruszać się na lądzie.
Upierzenie większości dorosłych albatrosów jest w zasadzie kombinacją ciemnych barw na wierzchu skrzydeł i na grzbiecie oraz białego koloru na spodzie ciała. Najbardziej białym albatrosem jest albatros królewski z podgatunku Diomedea epomophora epomophora, który ma tylko ciemne końce skrzydeł oraz inne nieliczne ciemne elementy upierzenia. Natomiast albatros białolicy (Diomedea amsterdamensis) ma dużą ilość brązowej barwy, w szczególności brązowy pas wokół piersi.
Albatrosy żywią się rybami i bezkręgowcami takimi jak głowonogi (np. kalmary) i skorupiaki (np. kryl). Czasami zjadają padlinę, a niektóre gatunki, np. albatros czarnonogi (Phoebastria nigripes) zjadają ikrę. Widuje się też albatrosy ciągnące za statkami w nadziei na pochwycenie jakichś odpadków, które będzie można zjeść. Ptaki te świetnie pływają, a pożywienie zbierają z powierzchni wody lub nurkują po nią niezbyt głęboko.
Albatrosy są znakomitymi szybownikami. Nie są przystosowane do lotu wymagającego wytrwałego machania skrzydłami. Do szybowania niezbędne są silne wiatry. Dlatego ptaki te są ograniczone do wyższych szerokości geograficznych, a przelatywanie na północ od równika, co wymaga przekroczenia równikowej strefy ciszy, gdzie występują strefy spokoju i tylko słabych wiatrów, dla albatrosów jest niezwykle trudne. Wyjątkiem jest albatros galapagoski (Phoebastria irrorata), który jest w stanie żyć nad wodami równikowymi wokół wysp Galapagos, ponieważ tam przepływa chłodny prąd Humboldta, z którym związane są silne wiatry. Albatrosy przemierzają duże odległości. Nie muszą wytrwale machać skrzydłami podczas lotu, ponieważ potrafią wykorzystywać wznoszące prądy powietrza, które wynoszą je na odpowiednią wysokość. Potrafią również ześlizgnąć się z dużej wysokości w dół szybując w kierunku morza. Mają wysokie współczynniki ślizgu, ok. 1:22, 1:23, co oznacza, że na metr opadania przypada 22, 23 metry przemieszczania się do przodu. Albatrosy mają specjalną ramienną blokadę w postaci ścięgna, które w czasie wznoszenia się blokuje skrzydło w pozycji pełnego rozłożenia i wygięcia w górę bez wspomagania mięśni. Aby zwiększyć efektywność szybowania na wznoszących prądach powietrza, albatrosy wykorzystują odpowiednie warunki pogodowe na danej półkuli. Ptaki z półkuli południowej lecąc na północ ze swoich kolonii, będą podejmować trasy zgodne z ruchem wskazówek zegara, natomiast ptaki wędrujące na południe, będą lecieć przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Albatrosy są tak dobrze przystosowane do powietrznego stylu życia, że ich tętno podczas lotu jest zbliżone do tętna spoczynkowego. Wysoka sprawność w szybowaniu uzależnia albatrosy od wiatru i fal; większość gatunków nie posiada mięśni wspomagających lot wymagający długotrwałego machania skrzydłami. W czasie bezwietrznej pogody albatrosy są zmuszone do przeczekania na powierzchni morza, aż wiatr przybierze na sile. Albatrosy śpią na powierzchni morza, a nie tak jak sądzą niektórzy, że mogą drzemać w powietrzu, jak np. jerzyki (Apus apus). U albatrosów północnopacyficznych z rodzaju Phoebastria obserwuje się styl lotu polegający na tym, że ptak kilkakrotnie, silnie macha skrzydłami, po czym szybuje na rozłożonych skrzydłach. Aby wzbić się w powietrze albatrosy muszą podbiegać. Albatrosy są ptakami długowiecznymi. Pewien albatros, co zostało udokumentowane, osiągnął 50 lat, ładny wiek!
Albatrosy łączą się w pary na całe życie, chociaż ten związek może się rozpaść, jeśli przez kilka lat z rzędu nie uda się wychować potomka. Łączenie się w pary poprzedzone jest zalotami, których dominującym elementem są tańce godowe. Tańce są ekspresyjne i w zależności od gatunku zawierają różne elementy, a u niektórych gatunków, np. u albatrosa brunatnego (Phoebetria fusca) ptaki oddają się brawurowej, powietrznej gonitwie, przy czym ptak goniący powtarza każdy ruch ptaka prowadzącego. Jednym z elementów tańca godowego może być np. "wołanie do nieba" polegające na tym, że stojący ptak z rozłożonymi bądź złożonymi skrzydłami unosi głowę. W czasie tego ruchu wydaje jedno głośne kliknięcie dziobem. Gdy głowa jest uniesiona pod kątem 45-90 stopni, ptak unieruchamia ją i wydaje serię głośnych okrzyków. Innym elementem tańca jest (zwrócenie uwagi na nogę" - ptak robi wypad do przodu, głośno klapiąc dziobem, po czym schyla głowę na bok opierając ją o nogę lub czyszcząc na tej nodze pióra. Do rytuałów godowych należą też "ukłony", które często są wykonywane, gdy oboje partnerzy stoją na przeciw siebie. Kłaniający się ptak zgina szyję, kierując głowę ku ziemi. Partner może wysunąć do tyłu głowę tak daleko, aż znajdzie się między jego nogami.
Wielkie albatrosy z rodzaju Diomedea przystępują do lęgów w wieku 15-16 lat, chociaż zdarza się, że próby lęgowe podejmują młodsze osobniki. U gatunków mniejszych rozród następuje wcześniej, tj. w wieku ok. 5-7 lat. Ptaki te gniazdują w luźnych koloniach zasadniczo na odosobnionych wyspach morskich, często w towarzystwie innych gatunków. Gniazda u gatunków żyjących na półkuli południowej są bardziej wymyślne od budowanych przez gatunki z półkuli północnej. Gatunki południowe konstruują swoje gniazda w postaci kopca z gałązek, trawy, ziemi i piór, na którego szczycie wygrzebują dołek gdzie samica składa tylko jedno białe jajo. Gatunki z półkuli północnej mogą składać swoje jajo w dołku wygrzebanym w ziemi lub piasku. oboje partnerzy wysiadują jajo, przy czym zmieniają się przeciętnie raz na 2 dni. Inkubacja trwa 69-75 dni, przy czym u gatunków większych okres inkubacji jest dłuższy niż u gatunków mniejszych. Wysiadywanie jaj jest procesem energochłonnym. Albatros wysiadujący jajo może stracić 83 g wagi ciała w ciągu jednego dnia. Pisklę jest gniazdownikiem i przez 3-4 tygodni musi być ogrzewane przez jednego z dorosłych ptaków. Po tym czasie oboje rodzice wyruszają żerować na morzu, a do gniazda wracają zasadniczo tylko po to, by nakarmić potomka. Młode opuszcza gniazdo w wieku od 120 dni u albatrosa czarnobrewego (Thallassarche melanophrys) do 275 dni u albatrosa wędrownego. Tak długi okres zależności od rodziców oznacza, że wielkie albatrosy z rodzaju Diomedea rozmnażają się co 2 lata. Potem opuszczają rodzinną kolonię i często do niej wracają po osiągnięciu dojrzałości płciowej.
Spośród 21 gatunków aż 19 jest zagrożonych wyginięciem. W przeszłości polowano na te ptaki w celu pozyskiwania ich piór. Albatros ciemnolicy (Phoebastria immutabilis) miał duże znaczenie dla autochtonicznych myśliwych północnych mórz. Odkrycia kości albatrosów w osiedlach na archipelagu Aleutów
sugerują, że te ptaki były ważną częścią diety ludzi w tym regionie. Obecnie zagrożeniem dla albatrosów jest połów ryb na długą wędkę. Ptak, próbując zjeść przynętę, zaplątuje się w żyłkę, co powoduje jego utonięcie, albo okaleczenia i w konsekwencji śmierć ptaka. Niebezpieczne są również plastikowe śmieci pływające na powierzchni morza. Zdziczałe koty i szczury, gatunki przybywające wraz z ludźmi do miejsc gniazdowania albatrosów, zjadają jaja, atakują pisklęta, a nawet dorosłe ptaki wysiadujące jaja. Jedną z przyczyn niszczenia jaj jest opuszczenie gniazda przez niepokojone ptaki, w wyniku złej pogody lub też na skutek śmierci ptaka na morzu, który nie powraca już do gniazda, żeby zmienić partnera ogrzewającego jajo. Zniszczenie roślinności przez ludzi na licznych wysepkach, gdzie gnieżdżą się albatrosy królewskie (Diomedea epomophora), zmusiło ptaki do składania jaj na gołych skałach. Wskutek tego u 50% jaj doszło do pęknięcia skorupy. Niecodziennym sposobem niszczenia jaj jest atakowanie niestrzeżonego jaja albatrosa przez kulika alaskańskiego (Numenius tahitiensis), który tłucze skorupę trzymanym w dziobie kamieniem. Pisklęta padają ofiarą wydrzyków i mew, a młode ptaki chwytane są przez duże ryby w czasie odpoczynku na powierzchni morza. Wiele ptaków, nie tylko albatrosów, ginie z powodu wycieku ropy z tankowców. Ponieważ albatrosy składają tylko jedno jajo i wychowują tylko jedno pisklę, a w dodatku młode ptaki uzyskują samodzielność po długim czasie, a dojrzałość do rozrodu po kilku a nawet kilkunastu latach, straty w lęgach mają znaczący wpływ na liczebność populacji albatrosów. Na spadek liczebności tych pięknych ptaków mają też zanieczyszczenie wód oraz spadek zasobu ryb na skutek rabunkowych połowów. Albatros zajmuje szczególne miejsce w literaturze. Samuel Taylor Coleridge, żyjący w latach 1772-1834, napisał poemat "The rime of ancient mariner" ("Pieśń o starym żeglarzu"), który został opublikowany w 1798 r. W poemacie tym żeglarz zabija albatrosa, który był przyjaznym stworzeniem i sprawiał, że wiał wiatr. W konsekwencji tej zbrodni żeglarz i jego załoga grzęzną na piekielnych, bezwietrznych wodach, gdzie dręczy ich pragnienie. Wszyscy członkowie załogi umierają, a marynarz pozostaje sam w piekielnej otchłani z martwym albatrosem zawieszonym na szyi, z zamkniętymi oczami, które nie mogą ścierpieć oskarżycielskich spojrzeń martwych marynarzy. Wiersz ten przyczynił się do powstania powiedzenia "mam albatrosa u szyi", które oznaczało, że wypowiadający to człowiek miał trudny do rozwiązania problem. W wierszu "Albatros" Charlesa Baudelaire, napisanym pod koniec XIX w., Tytułowy albatros jest symbolem artysty, jednostki nieprzeciętnej, żyjącej wśród zwyczajnych ludzi. Albatros oglądany w locie wydaje się być ptakiem pięknym, doskonałym. Złapany przez marynarzy staje się obiektem kpin i żartów, traci swą urodę. Ptak ten nie jest stworzony do chodzenia po ziemi, tylko w powietrzu może rozwinąć skrzydła, pokazać swoje piękno. Autor porównuje albatrosa z poetą, twórcą, którego się nie docenia i wyśmiewa. Jego doskonałość widać tylko wtedy, gdy tworzy, unosząc się na skrzydłach poezji. Tylko wtedy może wzbudzić zachwyt i podziw tych, którzy go wyśmiewali i poniżali. Częściowo z powodu tego poematu niektórzy żeglarze wierzyli, że zabicie lub skrzywdzenie albatrosa może przynieść nieszczęście, ale w rzeczywistości ptaki były regularnie zabijane i zjadane. Jednak dawniej wierzono, że albatrosy to dusze żeglarzy, którzy nie powrócili z morza.
Albatrosy przyciągają rzesze miłośników ptaków, a ich kolonie są bardzo atrakcyjne dla ekoturystyki. Obserwatorzy ptaków wypływają w morze łodziami, a dla efektywniejszego przyciągania albatrosów wylewają do wody rybi tłuszcz.
Jest to gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny albatrosów (Diomedeidae), zamieszkującego oceany południowej półkuli do 60 stopnia szerokości geograficznej południowej. Środowiskiem życia tych albatrosów jest otwarty ocean. Widuje się je na wybrzeżach morskich, nad plażami i skalnymi urwiskami.
Ptaki te osiągają długość ciała 107-135 cm, rozpiętość skrzydeł - do 3,7 m i wagę 6-12 kg. Albatros wędrowny ma największą rozpiętość skrzydeł (ponad 3 m) ze wszystkich współcześnie żyjących ptaków. Ogólne upierzenie tych albatrosów jest białe z ciemnymi skrzydłami. Duży dziób i nogi są różowe. Młode mają bardziej jednolite ciemne upierzenie, z białą maską na przodzie głowy.
Albatrosy te większość czasu spędzają w powietrzu nad otwartym morzem. Wykorzystują wznoszące prądy powietrzne powstające nad falami. Lądują na wodzie tylko podczas ciszy lub aby się pożywić. Potrafią pokonać dystans ok. 500 km dziennie. Pożywieniem albatrosów są głowonogi, ryby i resztki wyrzucane ze statków. Ptaki te żyją średnio 30 lat.
Albatrosy wędrowne wyprowadzają jeden lęg raz na dwa lata. Gnieżdżą się w luźnych koloniach na wyspach morskich wokół Antarktydy. Gniazdo jest duże, w kształcie stożka, zbudowane z części roślin i umieszczone na ziemi. Samica składa 1 białe jajo z nielicznymi plamkami, o długości ok. 10 cm. Inkubacja trwa 11 tygodni. Od momentu wyklucia do pełnego wypierzenia się piskląt mija 40 tygodni. Młode uzyskują dojrzałość płciową w wieku 3-4 lat, ale przystępują do rozmnażania dopiero w wieku 7-8 lat.
Oto przykład głosu i klapania dziobem albatrosa wędrownego.
Albatros ten występuje na obszarze północnego Pacyfiku. Jest jednym z trzech gatunków albatrosów z rodzaju Phoebastria występujących na półkuli północnej i gnieżdżących się na tropikalnych wyspach morskich. Pozostałe rodzaje albatrosów żyją na półkuli południowej. Tylko albatros galapagoski (Phoebastria irrorata) występuje na równikowych wodach wokół wysp Galapagos. Słowo "nigripes" pochodzi od dwóch słów łacińskich: "niger" - czarny i "pes" - stopa.
Znanych jest przynajmniej 12 miejsc, gdzie gnieżdżą się albatrosy czarnonogie. Ptaki te gniazdują w koloniach na izolowanych wyspach na północno-zachodnich Hawajach, w tym na wyspie Laysan i Midway, na japońskich wyspach Torishima, Bonin i Senkaku, oraz na meksykańskich wyspach przybrzeżnych, głównie na Isla Guadalupe. Na niektórych wyspach ptaki zostały całkowicie wytępione. Zakres ich występowania na morzu zmienia się w zależności od sezonu. W sezonie lęgowym albatrosy czarnonogie przebywają na wyspach w koloniach lęgowych, potem ptaki, których pisklęta dostatecznie podrosły lub te, które nie mają piskląt odlatują daleko od kolonii na otwarty ocean, żerując na dużym obszarze północnego Pacyfiku od Alaski po Kalifornię i Japonię, ale najchętniej przebywają na obszarze północno-wschodniego Pacyfiku. Zasięg albatrosów czarnonogich w znacznej części pokrywa się z zasięgiem pozostałych albatrosów północnopacyficznych, tj. albatrosa ciemnolicego (Phoebastria immutabilis) i albatrosa krótkosternego (Phoebastria albatrus), ale te dwa gatunki mogą docierać dalej na północ niż albatros czarnonogi, aż do morza Beringa. Albatrosy rzadko pojawiają się na półkuli południowej.
Ptaki te osiągają średnio 71-91 cm długości, ważą około 3.2-3.3 kg, a ich rozpiętość skrzydeł wynosi 190-213 cm. Samce są nieco większe od samic. Upierzenie spoczynkowe u tych ptaków jest takie jak godowe. Albatrosy czarnonogie mają ciemne dzioby i nogi. Upierzenie ich jest prawie całe czarne z białymi znaczeniami przy podstawie dzioba i poniżej oka. Niektóre dorosłe ptaki mają białe pokrywy podogonowe.
Albatrosy czarnonogie posługują się różnymi sygnałami dźwiękowymi, od wrzasków i pisków w czasie walki o jedzenie po klapanie dziobem, gwizdy, jęki i kwakanie podczas zalotów. Albatrosy czarnonogie żerują na otwartym morzu. Chwytają ryby, kalmary, a w mniejszym stopniu skorupiaki. Zjadają też ikrę ryb latających. Nie gardzą też śmieciami pływającymi na powierzchni morza. Wśród tych śmieci mogą się znaleźć kuchenne odpadki wyrzucane ze statków, jak również śmieci plastikowe. Pewien obserwator, widząc albatrosy czarnonogie zbierające z powierzchni morza kuchenne odpadki wyrzucone ze statku, nazwał te ptaki "pływającymi świniami".
Albatrosy czarnonogie, tak jak reszta gatunków z tej rodziny, tworzą długotrwałe związki, często na całe życie.
Po opuszczeniu gniazda młode ptaki wracają po trzech latach do rodzinnych kolonii i przez kolejne 2 lata budują gniazda, tańczą i przebywają wśród ptaków, które kiedyś mogą stać się partnerami. Zachowanie to wyewoluowało przypuszczalnie po to, żeby młode ptaki nauczyły się być rodzicami i żeby mogły wytworzyć się między nimi trwałe więzi. Wychowanie pisklęcia wymaga dużych nakładów energetycznych, więc długi okres zalotów sprawia, że ptaki będą sobie wierne nawet do końca życia. Albatrosy czarnonogie zaczynają się rozmnażać mniej więcej po siedmiu latach.
Gniazdo jest dołkiem wygrzebanym w piasku. do tego dołka samica składa jedno ciemnobiałe jajo z brązowymi plamkami. Jajo wysiadywane jest przez oboje rodziców przez 65 dni. Oba ptaki wysiadują jajo, przy czym samiec wysiaduje więcej, ponieważ samica zaraz po wykluciu się pisklęcia musi uzupełnić zapasy zużyte do złożenia jaja. Średni czas zmiany przy wysiadywaniu jaja dla jednego ptaka wynosi 18 dni. Jednak partner może czekać na zmiennika nawet 38 dni. Jeśli coś się przydarzy partnerowi, drugi ptak może przetrwać wysiadując jajo nawet 49 dni bez jedzenia i wody. Rodzice troskliwie opiekują się świeżo wyklutym pisklęciem przez 20 dni. Po tym czasie obydwoje rodzice opuszczają gniazdo i wracają tylko po to, żeby nakarmić głodnego potomka. Pisklę wkłada swój dziobek do dzioba rodzica, skąd pobiera zwrócone pożywienie. Pisklę uzyskuje samodzielność po 140 dniach.
Albatrosy czarnonogie uważane są za ptaki zagrożone. Do głównych zagrożeń należy m.in. łowienie ryb na długą wędkę. Ptaki próbujące zjeść przynętę chwytają się na wędkę i giną. W ten sposób ginie ok. 6150 ptaków rocznie głównie na skutek połowów japońskich i tajwańskich. Pływające plastikowe śmieci zjadane przez albatrosy zmniejszają przestrzeń żołądka, w którym powinno znaleźć się jedzenie potrzebne do wychowu piskląt. Wreszcie aktywność wulkaniczna na wyspach, np. na Torishimie również poważnie zagraża tym ptakom.
Oto przykład różnych głosów albatrosa czarnonogiego.
Kurtaczki należą do rzędu wróblowych i do podrzędu pierwowróblowców (ptaków nieśpiewających). Obecnie uznaje się, że rodzina kurtaczków zawiera 3 rodzaje i 30 gatunków. Najbliższymi krewniakami kurtaczków są szerokodzioby (Eurylaimidae) i brodawniki (Philepittidae).
Kurtaczki są małymi do średniej wielkości ptakami wróblowymi. Najmniejszym w rodzinie jest kurtaczek modropręgi (Erythropitta arquata), którego długość wynosi 15 cm, a największym jest kurtaczek olbrzymi (Hydrornis caeruleus), którego długość wynosi 29 cm. Ciężar kurtaczków waha się od 42 do 210 g. Kurtaczki mają krępą sylwetkę oraz długie i silne skoki i stopy. Kolor nóg i stóp u kurtaczków jest bardzo zmienny. Przypuszcza się, że samice po kolorze nóg oceniają jakość samca. Dzioby kurtaczków są zakrzywione w dół. Skrzydła są w zasadzie krótkie i zaokrąglone, chociaż u gatunków wędrownych są bardziej spiczaste. Skrzydła mają 10 lotek pierwszorzędowych. W tej grupie ptaków ogony są krótkie lub bardzo krótkie i składają się z 12 piór. Duże oczy pomagają kurtaczkom widzieć w ciemnym wnętrzu ich siedliska. Upierzenie kurtaczków jest często jaskrawe i kolorowe, co jest nietypowe dla ptaków runa leśnego. W upierzeniu spotykane są elementy niebieskie, zielone, czerwone i żółte, a także czarne maski. Tylko 1 gatunek, kurtaczek uszaty (Hydrornis phayrei), ma dobrze maskujące upierzenie obecne u obu płci dorosłych osobników. W tym samym rodzaju Hydrornis, oprócz kurtaczka uszatego istnieją jeszcze 3 gatunki, które mają mało kolorowe upierzenie. Są to: kurtaczek rudy (Hydrornis oatesi), kurtaczek niebieskorzytny (Hydrornis soror) i kurtaczek modrokarkowy (Hydrornis nipalensis). U kurtaczków zasadniczo istnieje dymorfizm płciowy w ubarwieniu, przy czym samice są mniej kolorowe niż samce, a barwy upierzenia lepiej maskują je w otoczeniu. Uwiększości gatunków jaśniejsze kolory znajdują się na spodzie ciała, na kuprze, skrzydłach i pokrywach nadogonowych. Barwy te (zwłaszcza na skrzydłach i ogonie) mogą być niewidoczne przy złożonych skrzydłach w czasie żerowania na ziemi, co ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa ptaków, ponieważ większość drapieżników atakuje z góry. Wiele gatunków ma na skrzydle białą plamę, która jest widoczna w locie. Niektóre gatunki mają wydłużone pióra na karku, które mogą być podnoszone na kształt rogów.
Kurtaczki żyją zasadniczo w lasach tropikalnych i zaroślach. Do dobrego samopoczucia potrzebne im są bogaty podszyt i ściółka leśna, które zapewniają możliwość ukrycia się, bogate źródło żywności oraz miejsca do gniazdowania. Można je spotkać w lasach deszczowych, liściastych i wiecznie zielonych. Równie chętnie ptaki wybierają tereny w pobliżu cieków wodnych. Niektóre gatunki można spotkać na bagnach i w lasach bambusowych, a kurtaczek namorzynowy (Pitta megarhyncha), jak sama nazwa wskazuje, szczególnie lubi lasy mangrowe. Niektóre gatunki przebywają tylko na nizinach, np. kurtaczka tęczowego (Pitta iris) nie spotkano na wysokości większej niż 400 m n.p.m. Istnieją też kurtaczki przebywające na znacznie większych wysokościach, np. kurtaczek rudy (Hydrornis oatesi) występuje do wysokości 2600 m n.p.m. Ciekawym przypadkiem jest kurtaczek blady (Pitta nympha), który na Tajwanie występuje do wysokości 1300 m n.p.m., natomiast w Japonii osiąga znacznie mniejsze wysokości. Oprócz naturalnych siedlisk kurtaczki mogą też wykorzystywać obszary zmienione przez człowieka. Np. migrujący kurtaczek modroskrzydły (Pitta moluccensis) i kurtaczek kapturowy (Pitta sordida) osiedlają się w parkach i miejskich ogrodach Singapuru. Kurtaczek blady migruje z Korei, Japonii, Tajwanu i wybrzeży Chin na Borneo. Największa różnorodność kurtaczków występuje w południowo-wschodniej Azji. Najbardziej rozpowszechnione są kurtaczki z obszernego rodzaju Pitta. Dwa gatunki kurtaczków żyją w Afryce i są to: kurtaczek angolski (Pitta angolensis) oraz kurtaczek zielonopierśny (Pitta reichenowi). W rodzaju Pitta są też gatunki endemiczne. Np. kurtaczek czarnolicy (Pitta anerythra) jest endemitem na Wyspach Salomona. Kurtaczki z rodzaju Erythropitta występują przeważnie w Azji. Zasięg występowania jednego, szeroko rozpowszechnionego gatunku, kurtaczka czerwonobrzuchego (Erythropitta erythrogaster) osiąga północną Australię. Kurtaczki z rodzaju Hydrornis występują wyłącznie w Azji. Wśród kurtaczków są tak szeroko rozpowszechnione jak kurtaczek kapturowy, którego obszar występowania rozciąga się od Nepalu po Nową Gwineę. Są też i takie, których zasięg występowania jest bardzo mały. Takim przykładem może być kurtaczek wspaniały (Pitta superba), którego obszar występowania ogranicza się do małej wyspy Manus w archipelagu Wysp Admiralicji. Wędrówki kurtaczków są słabo poznane. Co do czterech gatunków wiadomo, że są wędrowne. Gatunki te, wszystkie należą do rodzaju Pitta, to: kurtaczek blady, kurtaczek modroskrzydły, kurtaczek angolski i kurtaczek bengalski (Pitta brachyura). W dodatku północny podgatunek kurtaczka kapturowego (Pitta sordida cucullata) jest całkowicie wędrowny. Wiadomo, że kurtaczek angolski pokonuje w czasie migracji 2000 km. Inne gatunki są osiadłe lub koczujące, tj. poruszają się wewnątrz obszaru występowania. Światło może przyciągać migrujące ptaki, toteż kurtaczki mogą nieoczekiwanie pojawiać się w oświetlonych ogrodach lub wlatywać do otwartych budynków. Kurtaczki podróżują głównie nocą.
Kurtaczki są ptakami dziennymi, więc potrzebują światła, żeby zlokalizować ukrywające się ofiary. Są ptakami skrytymi i spotyka się je również w ciemniejszych miejscach. Łatwiej je wtedy usłyszeć niż zobaczyć. Chociaż kurtaczki latają raczej niechętnie, są dobrymi lotnikami. Ptaki spotyka się pojedynczo. Nawet młode ptaki, które już nie są karmione przez rodziców, występują samotnie. Niewielkie grupy obserwuje się natomiast w czasie migracji. Kurtaczki są silnie terytorialne. Zajmowane przez nie rewiry wahają się od 3000 metrów kwadratowych w przypadku kurtaczka angolskiego do 10.000 metrów kwadratowych u kurtaczka tęczowego. Kurtaczki bronią swojego terytorium demonstrując pokaz siły na krawędziach rewiru, głośno przy tym krzyczą. W razie potrzeby atakują i przepędzają intruzów. Do poważnych walk między rywalami dochodzi jednak rzadko. Gatunki wędrowne oprócz terenu gniazdowania bronią również rewiru zapewniającego dostatek pożywienia. Kurtaczki często się kąpią i czyszczą upierzenie. Biorą też kąpiele słoneczne. Obserwowano również ptaki poddające się mrówkowaniu.
Kurtaczki odzywają się najczęściej o świcie i o zmierzchu. Ich nawoływania są krótkimi gwizdami lub trylami. Często nawołują z czubków drzew. Kurtaczki nawołują również wspólnie z sąsiadami. Kurtaczki używają różnych typów sygnałów. Istnieją sygnały ostrzegające przed drapieżnikami, inne służą do zwabienia partnera, jeszcze inne służą do porozumiewania się między ptakami tego samego gatunku.
Kurtaczki są mięsożerne. Zjadają głównie pierścienice i stawonogi. Ważnym składnikiem ich diety są dżdżownice, a na drugim miejscu pod względem ważności są ślimaki. W suchych okresach, gdy dżdżownice wpełzają w głąb ziemi, kurtaczki jedzą termity, mrówki, koniki polne, chrząszcze, pluskwiaki (Hemiptera), motyle (łuskoskrzydłe - Lepidoptera), a także kraby, stonogi, wije i pająki. Kurtaczek blady i tęczowy mogą zjadać również małe kręgowce takie jak scynki, żaby, węże, a kurtaczek blady zjada również ryjówki. Kurtaczki jedzą również owoce i nasiona. Ptaki żerują na sposób drozdów, rozgrzebując stopami i przewracając dziobami ściółkę leśną. Obserwowano również kurtaczki sondujące wilgotną glebę w poszukiwaniu dżdżownic. Przypuszcza się również, że kurtaczki mogą lokalizować swoje ofiary za pomocą węchu. Pogląd ten opiera się na tym, że kurtaczki mają największą opuszkę węchową spośród przebadanych 25 gatunków ptaków wróblowych. Niektóre gatunki używają korzeni drzew lub kamieni jako kowadeł do rozbijania muszli ślimaków.
Kurtaczki są monogamiczne i zaciekle bronią terenu lęgowego. Większość kurtaczków gniazduje sezonowo, przy czym początek gniazdowania zbiega się z początkiem pory deszczowej, kiedy występuje obfitość żywności, a gęsta roślinność zapewnia dobre schronienie dla gniazda, jaj i piskląt. Wyjątkiem jest kurtaczek wspaniały (Pitta superba), który może gniazdować przez cały rok, ponieważ na wyspie Manus przez cały czas panuje wilgotna pogoda. Do tego samego rewiru lęgowego kurtaczki mogą powracać przez wiele lat.
Zaloty kurtaczków są słabo poznane. Wiadomo jednak, że zaloty kurtaczków angolskich zawierają skomplikowane tańce godowe polegające na tym, że samiec z napuszonymi czerwonymi piórami na piersi wyskakuje w powietrze ze swojej grzędy na wysokość 25-45 cm, a następnie lotem szybowcowym opada z powrotem na poprzednie miejsce. Głośno przy tym nawołuje. Poza tym pokazy samców innych gatunków kurtaczków obejmują puszenie piór, podnoszenie "rogów" oraz ukłony.
Kurtaczki budują kopulaste, zwykle zamknięte gniazdo z bocznym wejściem. Gniazdo o wielkości piłki do rugby jest dobrze zamaskowane roślinnością. Gniazdo łatwo pomylić z kupką liści. Niektóre gatunki umieszczają przy wejściu platworemkę z gałązek często pomazaną odchodami ssaków. Gniazdo może być umieszczone na ziemi lub na drzewie, na wysokości 1-2 m. Gniazdo może być umieszczone na pniu, zwalonym drzewie, na skale, klifie, korzeniu lub na brzegu strumienia czy skarpie. Niektóre gatunki, np. żyjący w Afryce kurtaczek angolski i zielonopierśny, gniazdują zawsze na drzewach, inne tylko na ziemi, a pozostałe, w zależności od warunków, na drzewach lub na ziemi. Oboje partnerzy budują gniazdo, ale wydaje się, że samiec przykłada się bardziej do tej pracy. Budowa nowego gniazda trwa 2-8 dni. Czas trwania budowy zależy od umiejętności i doświadczenia ptaków. Przed każdym sezonem lęgowym kurtaczki budują nowe gniazdo. Zbudowane jest ono z gałązek, korzonków i liści, z wierzchu jest zamaskowane mchem i liśćmi.
Liczba składanych jaj jest zależna od gatunku. Najbardziej typowym zniesieniem jest 3-5 jaj. Kurtaczek granatowy (Erythropitta granatina) składa zwykle 2 jaja, natomiast zniesienie zawierające 6 jaj jest bardziej typowe dla kurtaczka modroskrzydłego i bengalskiego. Uważa się, że gatunki bardziej zagrożone przez drapieżniki mają tendencję do znoszenia mniejszej liczby jaj. Mniejsza liczba piskląt powoduje mniej wypraw po żywność, co daje drapieżnikom mniej okazji do zwrócenia uwagi na miejsce gniazdowania. Ponadto w razie straty małej liczby jaj lub piskląt złożenie nowych jaj jest mniej kosztowne. Liczba składanych jaj może zależeć też od szerokości geograficznej. Badania kurtaczków hałaśliwych (Pitta versicolor) wykazały, że ptaki bytujące w tropikach znosiły mniej jaj niż te, które żyją w klimacie bardziej umiarkowanym.
Jaja kurtaczków są owoidalne z jednym końcem lekko spiczastym. Mają gładką skorupkę, z wyjątkiem kurtaczka wspaniałego, którego jaja są porowate. Jaja są żółtawe lub białe z czerwonymi lub purpurowymi plamkami. Rozmiar jaj zależy oczywiście od gatunku. Mniejsze gatunki znoszą mniejsze jaja. Rozmiar jaj może zmieniać się również wewnątrz gatunku, w zależności od warunków środowiska. Dobrym przykładem może być kurtaczek hałaśliwy, który w strefach tropikalnych znosi mniejsze jaja.
Obydwoje rodzice wysiadują jaja. Inkubacja trwa 14-18 dni (bardziej typowy okres to 14-16 dni). Pisklęta klują się zwykle asynchronicznie w ciągu kilku dni, ale u kilku gatunków klucie się piskląt przebiega synchronicznie. U conajmniej dwóch gatunków stwierdzono zjadanie przez dorosłe ptaki skorupek jaj po wykluciu się piskląt. W ten sposób ptaki mogą uzupełnić poziom wapnia utraconego przy wytwarzaniu jaj. Nie wiadomo, czy inne gatunki kurtaczków również zjadają skorupki. Zjadanie skorupek jest zachowaniem bardzo powszechnym w świecie ptaków.
Pisklęta są gniazdownikami, klują się nagie i ślepe. Obydwoje rodzice zapewniają im ciepło, pożywienie i utrzymanie w czystości. Obydwoje rodzice wyrzucają otorbiony kał piskląt poza gniazdo. Nocą opiekę pisklętom zapewnia samica, w ciągu dnia oboje rodzice dzielą się obowiązkami. W ciągu dnia samiec i samica regularnie wyprawiają się po żywność dla piskląt. Głównym składnikiem w żywieniu piskląt są dżdżownice. W diecie piskląt kurtaczków bladych dżdżownice zajmują 73%, kurtaczków tęczowych 63%, a kurtaczków czarnobrzuchych (Hydrornis gurneyi) do 79%. Jednorazowo ptak może przynieść do gniazda kilka elementów, najbardziej typowa ilość to mniej niż 4. Badania kurtaczków bladych pokazały, że ptak może przynieść w dziobie 6 elementów pokarmowych dla piskląt. Dopóki pisklęta są małe, zdobycz może być rozbijana przed podaniem do zjedzenia. Większe ofiary takie jak scynki i węże przeznaczone są jedynie dla starszych piskląt. Pisklęta przebywają w gnieździe przez 15-17 dni. Po opuszczeniu gniazda jeszcze przez około 10 dni karmione są przez rodziców. Rodzice niekiedy przeganiają młode ptaki, ponieważ przygotowują się do kolejnego lęgu.
Głównymi drapieżnikami zagrażającymi pisklętom i dorosłym ptakom są węże oraz introdukowane żbiki. Kurtaczki próbują przestraszyć drapieżnika sygnałami alarmowymi i błyskaniem białą plamą na skrzydle. Aby uniknąć ataków dziennych ptaków drapieżnych (z rzędu Falconiformes), ptaki migrują głównie nocą.
Najstarszy dziko żyjący ptak, kurtaczek modroskrzydły, został złapany w 5.5 roku po uprzednim zaobrączkowaniu. Natomiast najstarszym ptakiem żyjącym w ogrodzie zoologicznym okazał się kurtaczek olbrzymi (Hydrornis caeruleus), który żył ponad 12 lat. Kurtaczki chwytane są dla mięsa. Odławia się je również w celach handlowych, ponieważ te ptaki są chętnie trzymane w niewoli jako ulubieńcy domowi. Kurtaczki, jako ptaki kolorowe i interesujące, przyciągają ornitologów i obserwatorów ptaków.
Salangany należą do rzędu jerzykowych (Apodiformes) i do rodziny jerzykowatych (Apodidae). Niektórzy ornitolodzy wewnątrz tej rodziny tworzą z salangan szczep o nazwie Collocaliini. Szczep ten zawiera rodzaje: Aerodramus, Hydrochous i Collocalia. Do szczepu należy ok. 30 gatunków występujących w południowej Azji, na wyspach południowego Pacyfiku i w północno-wschodniej Australii. Salangany zasiedlają obszary tropikalne i subtropikalne. Salangany występujące na bardziej umiarkowanych obszarach migrują. Jednak większość gatunków z rodzaju Aerodramus występuje w tropikalnym regionie indo-pacyficznym i nie migruje. Ptaki tych gatunków są wierne jednej jaskini lub miejscu noclegowo-gniazdowemu.
Gatunki z rodziny jerzykowatych mają długie skrzydła pozwalające na szybki lot, mały dziób o dużym rozwarciu (paszczy), który jest otoczony szczecinkami pomocnymi przy chwytaniu owadów w locie. Gatunki w grupie salangan w większości przypadków wyglądają podobnie. Ich upierzenie jest zwykle ciemne, w odcieniach szarości, czerni i brązu. Salangany (tak jak inne jerzykowate) mają bardzo krótkie nogi, służące głównie do siedzenia, które umożliwiają też poruszanie się po pionowych ścianach jaskiń. Stopy salangan mają po 4 palce, wszystkie skierowane do przodu, z wyjątkiem salangany papuaskiej (Aerodramus papuensis), u której stwierdza się brak tylnego palca. Lot salangan jest głównie ślizgowy z powodu bardzo długich lotek pierwszorzędowych i małych mięśni piersiowych. Większe salangany z rodzaju Aerodramus osiągają średnio 14 g wagi i 10 cm długości.
Salangany są owadożerne, przy czym w ich diecie przeważają błonkówki i muchówki. Ptaki wyruszają na żer opuszczając jaskinie w ciągu dnia i wracają do nich na noc.
U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego, co oznacza, że samce i samice wyglądają podobnie. Jak zwykle w takich przypadkach związki między partnerami są monogamiczne i oboje rodzice opiekują się potomstwem. Żeby przyciągnąć samicę samiec wykonuje pokazy powietrzne, a łączenie się w parę następuje przy gnieździe. Sezon lęgowy przypada na porę deszczową, co ma związek ze wzrostem populacji owadów. Liczba jaj składanych w jednym lęgu zależna jest od lokalizacji i obfitości pożywienia, ale w zasadzie jest niewielka. Salangany z rodzaju Aerodramus składają zwykle 1-2 jaja. Jaja są ciemnobiałe i są składane w ciągu kolejnych dni. Wiele gatunków, a może nawet wszystkie, gnieżdżą się kolonijnie. Niektóre zakładają gniazda wysoko w ciemnych kątach i szczelinach w ścianach.
W grupie salangan szczególnymi cechami wyróżnia się rodzaj Aerodramus. Ptaki z tego rodzaju posługują się echolokacją w ciemności jaskiń. Niektóre gatunki budują gniazda ze śliny. Ciekawą cechą tych gniazd jest to, że nie zawierają w swoim składzie innych materiałów, takich jak pióra, mech czy gałązki. Gniazda te są zbierane, czyszczone i przygotowuje się z nich przysmak, słynną zupę z ptasich gniazd.
Echolokację odkryto najpierw u gatunków z rodzaju Aerodramus. Dawniej zdolność tę wykorzystywano do oddzielenia rodzaju Aerodramus od innych rodzajów salangan, które nie używają echolokacji. Jednak niedawno stwierdzono echolokację u salangany z rodzaju Collocalia, mianowicie u salangany lilipuciej (Collocalia troglodytes), która posługuje się echolokacją wewnątrz jaskini i poza nią. Charakterystyczne cechy zachowania, takie jak np. wykorzystywanie innych materiałów niż ślina do budowy gniazda, służą obecnie do odróżniania gatunków w obrębie rodzaju Aerodramus. Ptaki używają echolokacji w celu odnalezienia właściwego miejsca w ciemnej jaskini. W odróżnieniu od nietoperzy salangany wytwarzają kliknięcia, które mieszczą się w paśmie dźwięków dobrze słyszalnych przez człowieka. Jedno echolokacyjne kliknięcie składa się z dwóch szerokopasmowych (3-10 kHz) pulsów oddzielonych krótką pauzą (1-3 milisekund). Długość przerwy między pulsami zależy od natężenia światła. W ciemniejszych miejscach przerwy te są krótsze, natomiast, gdy ptak zbliża się do wyjścia z jaskini, pauzy są dłuższe. Salangany wydają też serie niskich kliknięć następujących po właściwych okrzykach, kiedy zbliżają się do gniazda. Wydaje się, że to zachowanie ma na celu ostrzeganie innych ptaków znajdujących się na drodze salangany podążającej do gniazda. Przypuszcza się, że podwójne kliknięcia są charakterystyczne dla danego ptaka, więc mogą służyć do rozróżniania osobników. Dwa gatunki: salangana towarzyska (Aerodramus sawtelli) i salangana czarnogniazdowa (Aerodramus maximus) są znane z tego, że jako jedyne używają pojedynczych kliknięć echolokacyjnych. Ptaki te posługują się echolokacją również wtedy, gdy żerują o zmierzchu poza jaskinią.
Prawdziwą zupę z ptasich gniazd przygotowuje się z gniazd niektórych gatunków salangan, w szczególności salangany sundajskiej (Aerodramus fuciphagus) i salangany czarnogniazdowej (Aerodramus maximus). Gniazda tych gatunków nie zawierają piór, słomy czy gałązek, lecz są zrobione z nitek gumowatej śliny, która twardnieje przy zetknięciu się z powietrzem. Gniazda są zbierane, czyszczone i sprzedawane do restauracji. Niektórzy wierzą, że substancje zawarte w ptasich gniazdach pomagają w utrzymaniu elastyczności skóry, w zachowaniu energii życiowej i wzmocnieniu systemu odpornościowego. Uważa się również, że substancje z ptasich gniazd wzmacniają płuca, zapobiegają kaszlowi i mogą przedłużyć życie. 100 g suchej materii gniazdowej zawiera 49.9 g białek rozpuszczalnych w wodzie, 30.6 g węglowodanów, 4.9 g żelaza, 2.5 g soli nieorganicznych, takich jak sole sodu, potasu, magnezu, wapnia, siarki, fosforu i krzemu oraz innych pierwiastków śladowych, a także 1.4 g błonnika. Wartość energetyczna 100 g masy materii gniazdowej wynosi 345 kcal. Gniazda często podaje się w rosole z kurczaka. Prawdziwa zupa z ptasich gniazd jest dość popularna w całej Azji. Taka zupa jest bardzo droga. W wielu zachodnich restauracjach proponuje się klientom tańszą wersję - zupę z makaronem zwiniętym na kształt ptasich gniazd.
Salangana sundajska należy do rodziny jerzykowatych (Apodidae) i występuje w południowo-wschodniej Azji. Zasiedla tereny od poziomu morza aż po obszary górskie. Na Sumatrze i Borneo spotyka się ją na wysokości 2.800 m n.p.m. Salangana ta występuje w trzech podgatunkach: salangana sundajska (Aerodramus fuciphagus fuciphagus - podgatunek nominatywny), salangana andamańska (A. f. inexpectatus) i salangana malajska (A. f. vestitus). Podgatunki te różnią się nieco wyglądem. Do niedawna wyodrębniano aż 6 podgatunków. Jednak obecnie uważa się, że salangana sundajska występuje w trzech podgatunkach, a resztę podgatunków traktuje się jak odrębne gatunki.
Salangany sundajskie osiągają 11-12 cm długości i wagę 15-18 g. Ich upierzenie jest czarniawo-brązowe z wierzchu i jaśniejsze od spodu. Kuper jest nieco jaśniejszy od wierzchu ciała. Dziób i stopy są czarne. Ogon jest nieznacznie wcięty, a skrzydła są wąskie i długie.
Salangany sundajskie posługują się wieloma sygnałami, wśród których znajdują się głośne klikania używane do echolokacji w ciemnych jaskiniach. Ptaki te żywią się owadami. Latając chwytają głównie owady latające. salangany te żerują często w dużych stadach mieszanych z jerzykami i jaskółkami.
Salangany te gnieżdżą się kolonijnie w jaskiniach, w zagłębieniach na skalnych ścianach, a czasem nawet w szczelinach na budynkach. Gniazdo jest białe, przejrzyste i ma kształt koszyczka przytwierdzonego do skały, zrobionego z warstw śliny twardniejącej na powietrzu. Gniazdo ma w przybliżeniu 6 cm średnicy, 1.5 cm głębokości i waży 14 g. W takim gnieździe samica składa 2 białe, owalne, niebłyszczące jaja.
Z gniazd salangany sundajskiej przyrządza się "zupę z ptasich gniazd", która jest kosztownym przysmakiem w Azji. Gniazda tej salangany mogą być całkowicie zrobione ze śliny lub mogą zawierać niewielką domieszkę materiału roślinnego. Gniazda używane do celów konsumpcyjnych są moczone w wodzie i gotowane na parze. Uważa się, że gniazda salangan mają szereg własności leczniczych i są cenionym afrodyzjakiem. Zbieranie ptasich gniazd do celów handlowych doprowadziło do znacznego zmniejszenia liczebności populacji na Nikobarach i Andamanach, które znalazły się na granicy wyginięcia. Dlatego tworzy się sztuczne budowle, w których salangany mogą się zagnieździć. Aby przyciągnąć ptaki i zachęcić do zagnieżdżenia się w tych budowlach, puszcza się z odtwarzaczy nagrania ich głosów. Jednak w miastach sąsiedztwo "ptasich domów" może być uciążliwe ze względu na hałas (głośne nawoływania) i fekalia salangan.
Oto przykład głosu i klikania salangany sundajskiej.
Ewolucyjny przodek, który dał początek współczesnej rodzinie jaskółkowatych oddzielił się od grupy prymitywnych, owadożernych ptaków prawdopodobnie w Eocenie (ok. 50 milionów lat temu). Klasyfikacja jaskółkowatych do dziś nie jest ustalona. Początkowo umieszczano wszystkie jaskółkowate (Hirundinidae) i jerzykowate (Apodidae) w jednym rodzaju Hirundo. Obecnie uznaje się, że Jaskółkowate i jerzykowate nie są ze sobą spokrewnione i tworzą odrębne rodziny. Jerzykowate i jaskółkowate uważano za grupy blisko spokrewnione prawdopodobnie dlatego, że przejawiały podobne cechy przystosowawcze. Obecnie rodzina jaskółkowatych podzielona jest na 2 podrodziny: jaskółki (Hirundininae) oraz jaskólniki (Pseudochelidoninae). Do podrodziny jaskólników należy 1 rodzaj i 2 gatunki. Według jednej z klasyfikacji podrodzina jaskółek obejmuje 14 rodzajów i 86 gatunków. W innych klasyfikacjach liczba rodzajów i gatunków w podrodzinie jaskółek jest inna.
Jaskółkowate są rozpowszechnione na całym świecie, z wyjątkiem najwyższych szerokości geograficznych (Arktyka i Antarktyka) oraz niektórych wysp oceanicznych. Około 30 gatunków jaskółkowatych gnieździ się w Afryce. Do Afryki przylatują na zimę jaskółki z Azji i Europy po skończonych lęgach. W Australii występują 4 endemiczne gatunki jaskółek, w Ameryce Północnej - 9 gatunków, a w Ameryce Południowej i Środkowej - ok. 20 gatunków. Jaskólnik czerwonooki (Pseudochelidon eurystomina) występuje w Afryce (Kongo i Gabon), natomiast jaskólnik białooki (Pseudochelidon sirintarae) - w południowo-wschodniej Azji (Tajlandia). Ten ostatni gatunek jest bardzo rzadki, niezwykle trudny do obserwacji i istnieje duże prawdopodobieństwo, że już wymarł.
Jaskółkowate dobrze czują się w otwartych siedliskach z dużą ilością owadów i z dogodnymi miejscami do gniazdowania. Zasiedlają zadrzewione ekosystemy w pobliżu rzek, jezior i strumieni, zadrzewione sawanny, prerie, tereny podmokłe, nadbrzeżne klify i okolice jaskiń. W obrębie jednego rodzaju występują gatunki zasiedlające różne środowiska. Na przykład gatunki z rodzaju Hirundo zamieszkują siedliska od pustyń po lasy deszczowe i od obszarów górskich po tereny nadbrzeżne. Jaskółkowate są ptakami osiadłymi, koczowniczymi lub wędrownymi. Gatunki wędrowne migrują w ciągu dnia, a w nocy odpoczywają.
Jaskółkowate są małymi do średniej wielkości ptakami o długości 10-24 cm i wadze 10-60 g. Jednym z najmniejszych gatunków jest brzegówka (Riparia riparia) o długości ok. 12 cm, a jednym z największych - jaskółczak modry (Progne subis) o długości ok. 22 cm. Jaskółki mają krótkie i słabe nogi, o przednich palcach częściowo zrośniętych przy podstawie, pozwalające jedynie na niezdarny, drepczący chód. Krótki dziób o szerokiej podstawie i dużym rozwarciu ułatwia chwytanie owadów w locie. Jaskólniki (Pseudochelidoninae) mają silniejsze nogi i stopy, większe i grubsze dzioby oraz szerokie, trójkątne skrzydła. Skrzydła jaskółkowatych są długie i ostro zakończone, zawierają 9 lotek pierwszorzędowych. Mięśnie poruszające skrzydłami są dobrze rozwinięte, co sprawia, że ptaki z tej rodziny w locie są szybkie, zwinne i wytrzymałe. Ogony, zawierające 12 sterówek, mogą być lekko rozwidlone, głęboko wcięte lub zakończone prostokątnie. U wielu gatunków samce mają dłuższe ogony niż samice. Pióra jaskółkowatych są krótkie i dobrze przylegają do skóry.
Wierzch ciała jest zwykle ciemny, często z zielonym lub fioletowym połyskiem, spód natomiast jest jasny lub biały, niekiedy prążkowany. Powszechnym zjawiskiem jest występowanie w upierzeniu rdzawo-brązowych lub rdzawo-czerwonych plam. U gatunków gnieżdżących się w norach (jak np. brzegówka - Riparia riparia) lub takich, które zasiedlają tereny suche lub górzyste (jak np. jaskółka skalna - Ptyonoprogne rupestris) upierzenie jest piaskowo-brązowe bez połysku. Jaskólnik czerwonooki ma lśniąco czarne upierzenie oraz czerwone oczy, dziób i nogi. Jaskólnik białooki ma zaokrąglony ogon oraz jedwabiste, czarne upierzenie z niebieskawo-zielonym połyskiem, biały kuper, różowe stopy, żółty dziób, żółtawe tęczówki i białe obwódki wokół oczu.
Jaskółkowate są ptakami owadożernymi, chwytają owady w locie w szeroko otwarty dziób. Gatunkiem, którego znaczącą część diety stanowi pokarm roślinny, jest nadobniczka drzewna (Tachycineta bicolor). W czasie złej pogody zjada ona jagody i inne drobne owoce oraz nasiona, co stanowi ok. 20% pożywienia. O diecie wielu gatunków jaskółek brak jest dokładnych informacji. Największe gatunki mogą chwytać duże owady takie jak ważki i motyle. Większość gatunków żywi się mniejszymi owadami, takimi jak muchy, chrząszcze i mrówki. Jaskółki unikają owadów żądlących, takich jak pszczoły i osy, zjadają czasami pająki. Dieta jaskółek zmienia się w ciągu roku w zależności od dostępności owadów. W czasie trwania sezonu lęgowego jaskółki żerują blisko terenu gniazdowania. Jednak w czasie niepogody muszą lecieć znacznie dalej, aby znaleźć coś do jedzenia.
Jaskółki żerują w grupach lub dużych stadach, mogą również pożywiać się indywidualnie. Aby się napić, jaskółkowate (tak jak jerzyki) lecą tuż nad powierzchnią wody i chwytają krople w szeroko otwarty dziób.
Agresywnie nastawione jaskółki, zanim rzucą się na rywala lub intruza, stroszą piórka na szyi i głowie, trzepoczą skrzydłami i klapią gniewnie dziobami. Jaskółki również szeroko otwierają dzioby i wyciągają szyje, gdy inne ptaki zbliżają się do gniazda. Jaskółkowate używają bogatego zestawu sygnałów dźwiękowych: innym głosem objawiają zaniepokojenie i irytację, inne dźwięki służą do porozumiewania się z członkami tego samego gatunku, jeszcze inny głos oznacza sygnał alarmowy, gdy w pobliżu pojawi się drapieżnik, wreszcie tony wabiące i śpiew mają za zadanie oczarować samice. Śpiew służy również samcom do oznaczania granic własnego terytorium gniazdowania i do jego obrony przed rywalami. Piosenki jaskółkowatych są zwykle seriami prostych, niekiedy całkiem miło brzmiących świergotów.
Łączenie się w pary poprzedzone jest zalotami, w których samiec wykonuje skomplikowane loty godowe z trzepotaniem skrzydłami i rozpościeraniem ogona. W czasie zalotów samice również mogą trzepotać skrzydłami. Samce niektórych gatunków przy rozpościeraniu ogona ukazują barwne plamy na kuprze. Podczas śpiewu lub w chwilach irytacji samce eksponują kolorowe plamy znajdujące się na czołach lub szyjach. W zachowaniach godowych niektórych gatunków (np. u dymówki (Hirundo rustica) ogon samca ma duże znaczenie, ponieważ samicom najbardziej podobają się te samce, których ogony są najdłuższe i najbardziej symetryczne.
Jaskółkowate tworzą monogamiczne związki. Jednak, zwłaszcza u ptaków gnieżdżących się kolonijnie, samce dość często spółkują z samicami, z którymi nie są skojarzone. Skojarzone pary gatunków niewędrownych pozostają w okolicy miejsca gniazdowania przez cały rok i przez cały czas przepędzają intruzów ze swojego rewiru. Jednak najenergiczniej bronią swojego gniazda w sezonie lęgowym. Gatunki wędrowne powracają rok rocznie do tego samego obszaru gniazdowania i wybierają to samo gniazdo zwłaszcza wtedy, gdy uprzednio odniosły w nim sukces rozrodczy. Ptaki jednoroczne zwykle wracają w pobliże miejsca, w którym się wykluły i wychowały.
Jaskółkowate gnieżdżą się w grupach, w dużych koloniach lub też pojedynczo. Samce zwykle wybierają miejsce gniazdowania, a następnie wabią samice śpiewem i skomplikowanymi lotami godowymi. Miejsce gniazdowania dla gatunków gnieżdżących się kolonijnie ogranicza się do samego gniazda i niewielkiego skrawka przestrzeni otaczającego gniazdo. Obszar ten jest większy dla gatunków niegniężdżących się grupowo. Niektóre gatunki gnieżdżą się w szczelinach skalnych, wydrążonych pniach, lub w dziuplach opuszczonych przez dzięcioły albo inne ptaki, inne kopią tunele z komorami gniazdowymi w błotnistych lub piaszczystych brzegach i skarpach, jeszcze inne muszą mieć dostęp do miękkiego błota, aby skleić z niego swoje gniazda i umocować je na klifach lub innych pionowych ścianach, rzadziej na drzewach. Niektóre (jak wspomniana nadobniczka drzewna) może gnieździć się w odpowiednich skrzynkach lęgowych. Niektóre gatunki gnieżdżą się w pobliżu człowieka, na ścianach budynków, pod mostami lub wewnątrz budynków gospodarskich. Np. wspomniana już dymówka gnieździ się w budynkach gospodarskich, a wcześniej wykorzystywała jaskinie i nadbrzeżne klify. Również jaskółka rdzawoszyja (Petrochelidon pyrrhonota), gnieżdżąca się pierwotnie wyłącznie na klifach, obecnie przykleja swoje gniazda do ścian budynków i pod mostami. Większość jaskółkowatych wykorzystuje jednak naturalne miejsca gniazdowania.
Gniazda jaskółkowatych niegnieżdżących się w jamach zbudowane są z mieszaniny śliny, błota i gliny, wzmocnione gałązkami, trawą oraz innym materiałem i wyścielone piórami, słomą, sianem, sierścią itp. Gniazdo może być otwartą czarką, jak u dymówki albo zamkniętą, kulistą strukturą z niewielkim otworem wlotowym, jak u jaskółki rdzawoszyjej. Do gniazda jaskółki rdzawoszyjej może prowadzić korytarz o długości 15-20 cm. Jaskółki raczej nie siadają na ziemi, jednak w sezonie lęgowym można obserwować, jak ptaki sfruwają na ziemię, aby zbierać grudki błota potrzebne do budowy lub naprawy gniazda. Jaskółkowate gnieżdżące się w norach ziemnych kopią tunele o długości 1-2 m, zakończone komorami lęgowymi, suto wysłanymi sianem i piórami. Jaskólnik czerwonooki wykopuje tunele o długości do 3 m. Jaskółka rdzawoszyja w ciągu sezonu lęgowego może zbudować kilka gniazd, z których nie wszystkie są wykorzystywane do lęgów. Gniazdo może być naprawiane i użytkowane przez szereg lat.
U gatunków gnieżdżących się w jamach jaja są zwykle białe. U innych gatunków jaja są przeważnie plamkowane i mają barwne (raczej nie białe) tło. Wielkość zniesienia może wahać się od 2 do 8, jednak powszechnie wielkość ta wynosi 4-5. Wielkość zniesienia jest mniejsza (2-3 jaja) u gatunków tropikalnych i większa (nawet 7-8 jaj) u gatunków gnieżdżących się w klimacie umiarkowanym, przy czym liczba jaj może spadać w kolejnych lęgach w tym samym sezonie rozrodczym. Jaskólnik czerwonooki składa zwykle 4-5 jaj; biologia rozrodu jaskólnika białookiego jest nieznana.
U jaskółki rdzawoszyjej, która gnieździ się w dużych koloniach, niektóre samice znoszą jaja w cudzych gniazdach. Jeśli samica złoży jajo w swoim gnieździe, bierze je niekiedy w dziób i zanosi do cudzego gniazda. U niektórych gatunków jaja wysiadywane są tylko przez samicę, a u innych - przez oboje rodziców. Okres inkubacji może trwać 11-20 dni (najbardziej typowy okres to 14-16 dni).
Ponieważ świeżo wyklute pisklęta są pokryte skąpym puchem, więc muszą być ogrzewane przez jedno z rodziców do czasu, aż będą trochę lepiej opierzone. Oboje rodzice ogrzewają pisklęta i karmią je tak często, jak jest to możliwe, niekiedy kilka razy na godzinę. Gdy pisklęta trochę podrosną, a ich upierzenie pozwala na właściwą regulację temperatury, oboje rodzice mogą je opuszczać i szukać pożywienia w tym samym czasie. Okres przebywania piskląt w gnieździe trwa ok. 3 tygodnie - może wynosić 17-30 dni. Sukces lęgowy uzależniony jest od warunków pogodowych - zła pogoda oznacza mało owadów. Wiele piskląt umiera wówczas z głodu. Śmiertelność wśród piskląt może wzrastać z powodu nękających je pasożytów. Wiele piskląt również ginie w żołądkach głodnych drapieżników.
Przypis 1.
Lacertilia, grupa nazywana dawniej Sauria, z greckiego sauros - jaszczurka lub jaszczur.
Przypis 2.
Promieniopłetwe (Actinopterygii), syn. kostnopromieniste, kostnopromienne - gromada ryb kostnoszkieletowych o płetwach wspartych na promieniach kostnych, obejmująca większość współcześnie żyjących gatunków ryb. Do promieniopłetwych zalicza się około 30 tys. gatunków wykazujących znaczne zróżnicowanie morfologiczne, zasiedlających zarówno wody słodkie jak i wody słone.
Przypis 3.
Ocean Południowy (także: Południowy Ocean Lodowaty, Ocean Antarktyczny) jest to ocean rozciągający się od wybrzeży Antarktydy do równoleżnika 60 stopni szerokości południowej, wzdłuż którego łączy się z oceanami: Spokojnym, Indyjskim i Atlantyckim.
Przypis 4.
Aleuty (Wyspy Aleuckie) to łańcuch małych wysp o powierzchni 37 800 km kwadratowych, rozmieszczonych w północnej części Oceanu Spokojnego, tworzących łuk. Archipelag ten rozciąga się równoleżnikowo na przestrzeni ok. 1930 km, na zachód od krańca półwyspu Alaska do półwyspu Kamczatka. Aleuty są częścią stanu Alaska. Wyspy położone są w Pacyficznym Pierścieniu Ognia, wzdłuż Rowu Aleuckiego, w którym dochodzi do częstych trzęsień ziemi i tsunami. Najbardziej wysunięta na zachód wyspa Attu znajduje się w odległości ok. 85 km od Rosji.
Przypis 5.
Mrówkowanie (kąpiel mrówkowa) - zachowanie typowe dla ptaków wróblowych. Polega ono na tym, że ptak pozwala wchodzić mrówkom między pióra (w tym celu ptak niekiedy kładzie się i rozkłada skrzydła). Najprawdopodobniej ma to na celu uwolnienie kwasu mrówkowego, który zabija pasożyty żyjące w upierzeniu.