jedno z możliwych środowisk życia - w pobliżu człowieka Rodzina: wróble - Passeridae




rodzaj: Passer

rodzaj: Petronia

głosy innych wróbli


Wróble (Passerifae), to rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes). Obejmuje 40 gatunków. Ptaki z tej podrodziny zamieszkują otwarte przestrzenie z kępami drzew, skraje lasów, osiedla ludzkie i tereny górzyste. Odżywiają się głównie nasionami roślin i owadami. Gatunki występujące w dużych stadach powodują wielkie straty w uprawach zbóż. Budują różnego typu gniazda, od prostych i czarkowatych, do wysoce skomplikowanych konstrukcji wiszących, w kształcie kuli lub gruszki, i ogromnych kolonijnych budowli wśród gałęzi drzew. Znoszą 2-7 jaj, wysiadywanych 12-15 dni. Pisklęta przebywają w gnieździe 15-24 dni.




Wróbel domowy - Passer domesticus

Wróbel domowy jest pospolitym, osiadłym ptakiem z rodziny wróbli (Passeridae), rzędu wróblowych (Passeriformes). Występuje w całej Eurazji z wyjątkiem Dalekiego Wschodu, introdukowany praktycznie na całym świecie w najbliższym sąsiedztwie ludzkich osiedli i terenów rolniczych. Wróble zamieszkiwały niegdyś suche regiony i gniazdowały na skałach, w głogu i innych ciernistych krzewach. Do Europy wróbel dopiero dotarł pod koniec ostatniego zlodowacenia. W pobliżu siedzib ludzkich zaczął się pojawiać prawdopodobnie dopiero w ósmym wieku p.n.e. W XVII w. wróble domowe występowały w całej Europie Środkowej. Od połowy XIX wieku osiedliły się na większości terenów Ameryki Północnej i południowej, i na południu afryki, na Nowej Zelandii i wielu innych wyspach, gdzie oznaczały często zagładę dla pierwotnie żyjących tam i żywiących się ziarnem ptaków. Na przykład w Stanach Zjednoczonych wróble domowe są jedną z przyczyn znacznego spadku liczebności drozdów północnoamerykańskich (błękitników - ptaków z rodzaju Sialia), ponieważ niszczą ich jaja, zabijają pisklęta a nawet dorosłe ptaki.

Wróbel domowy osiąga długość ciała ok. 16 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 38 cm i wagę ok. 30 g. Samiec w upierzeniu godowym ma szary wierzch i spód ciała, wierzch głowy i policzki (bez czarnej plamki na policzku jak u wróbla mazurka), brązowy tył głowy i czarne podgardle. Na skrzydle występuje wyraźny biały prążek. Samica jest szarobrązowa z płowymi brwiami i ciemniejszym paskiem przechodzącym przez oko. Podczas lotu wiosłującego częstotliwość uderzeń skrzydeł wróbla domowego dochodzi do 13 na sekundę. Wróbel domowy odżywia się nasionami, różnymi bezkręgowcami i odpadkami organicznymi. Zjada również pączki drzew owocowych i owoce. Podobno w okresie rozrodczym wróble domowe polują na motyle. Zdarza się, że ptaki rozrywają na strzępy kolorowe, wiosenne kwiaty, w szczególności żółte (niezwykle atrakcyjne wydają się być pierwiosnki i krokusy) - czyżby w oczach wróbli barwne kwiaty wyglądały jak motyle? Wróble żyją w stadach przez cały rok. Duże stada wróbli mogą powodować znaczne szkody w uprawach zbóż.

Wróbel domowy gnieździ się w załomach murów, szczelinach budynków, dziuplach, wśród gałązek krzewów i żywopłotów, jak również wśród pędów dzikiego wina i bluszczu pokrywającego ściany budynków. Zajmuje również budki lęgowe oraz gniazda jaskółek i bocianów. Gniazda zakładane na drzewach lub w słabiej chronionych miejscach są dużymi, kulistymi budowlami z wejściem z boku, składającymi się ze słomy, pierza, suchych traw, szmat, papieru itp. Gniazda umieszczone w dziurach i szczelinach są budowane mniej starannie - są zwykle stosami słomy i suchej trawy o wielkości zależnej od dostępnej przestrzeni. Głównym budowniczym gniazdaj est samiec. Zaprasza on do współpracy samice, a która do niego dołączy, pomaga mu wykończyć gniazdo. Długoletnie pary budują lub naprawiają gniazda razem. W porze gniazdowania wróble są agresywne w stosunku do innych wróbli oraz innych drobnych ptaków. Często siłą wyrzucają z gniazd ich dotychczasowych mieszkańców. Niekiedy zakładają swoje gniazdo na szczycie zamieszkałego gniazda innego ptaka z żywymi pisklętami. Pora lęgowa trwa od kwietnia do sierpnia. W tym czasie wróble wyprowadzają 2-4 lęgi. W jednym lęgu samica składa 3-5 białych, niebieskobiałych, bladozielonych lub szarych jaj z plamkami jasnoszarymi, o wadze niespełna 3 g, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 11-14 dni. Młode (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po 21 dniach.

Wróbel domowy jest gatunkiem osiadłym i bardzo licznym lęgowo na terenie całej Polski. Populacja wróbli w Europie w ostatnim czasie zaczyna spadać. Przyczyny tego zjawiska nie są do końca wyjaśnione. Przypuszcza się m.in. że:

    w miastach nie ma już zaprzęgów konnych - w końskich odchodach znajdowały się niestrawione ziarna zbóż, które były pożywieniem wróbli;
    obornik (składnica szczątków organicznych) nie jest, jak dawniej, gromadzony w pobliżu stajni i obór, lecz jest składowany daleko od ludzkich siedzib - obornik przyciąga roje much i innego robactwa, którymi wiosną żywią się wróble;
    coraz rzadziej beztrosko wyrzucamy śmieci z resztkami organicznymi na dwór, coraz częściej pakujemy je do worków foliowych i zamykanych kontenerów, do których wróblom trudno się dobrać;
    stajnie, obory i stodoły zamykane są tak, że wróblom trudno jest do nich wlatywać, aby tam się pożywić i znaleźć schronienie w razie silnego mrozu i wiatru;
    coraz rzadziej dachy domów są drewniane, pokryte strzechą lub dachówką, gdzie wróble łatwo mogą znaleźć dogodne miejsce do założenia gniazda;
    częste remonty zewnętrznych ścian budynków powodują, że w murach jest mało szczelin, w których wróble mogą złożyć jaja;
    zmienia się szata roślinna dużych ogrodów i ogródków przydomowych - mało jest takich drzew i krzewów, na których wróble mogą gniazdować;
    na skutek używania środków owadobójczych zmniejsza się liczba owadów, którymi żywią się wróble.

W Polsce wróble są pod ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań wróbli domowych

głosy
posłuchajtyp plikurozmiar
ćwierkanie pojedynczego wróbla domowegomp312 kb
wróbel domowy - fruwanie i nawoływaniemp360 kb
wróbel domowy1mp321 kb
wróbel domowy2mp324 kb
stado wróblimp319 kb

rodziny i gatunki
alfabetyczny spis ptaków


Wróbel mazurek - Passer montanus

Mazurek jest niewielkim, osiadłym ptakiem z rodziny wróbli (Passeridae), rzędu wróblowych (Passeriformes). Występuje w Eurazji (bez północno-wschodniej Syberii), w Azji Mniejszej, Indiach, w Japonii, na Filipinach i Archipelagu Malajskim. Osiedla się poza zwartą zabudową śródmiejską, wybierając raczej parki, sady i ogrody, obrzeża lasów oraz tereny willowe i wsie.

Mazurek jest nieco mniejszy od wróbla domowego. Osiąga średnio: długość ciała ok. 14 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 22 cm i wagę ok. 25 g. Samiec i samica są jednakowo ubarwione. Mazurek ma czekoladowy wierzch głowy i krótki, czarny krawacik pod dziobem. Na białym policzku ma czarną plamkę, której brak u wróbla domowego. Na skrzydle widoczne są dwie białe pręgi (wróbel domowy ma tylko jedną pręgę). Wierzch ciała mazurka jest brązowokasztanowy, a spód szary. Wiosną i latem samce mazurków śpiewają. Ich śpiew to monotonnie powtarzane ćwierkanie podobne do ćwierkania wróbla domowego. Zimą mazurki gromadzą się w stada liczące nawet 100 sztuk i koczują na obrzeżach wsi. Zdarza się też, że właśnie zimą przebywają w mieszanych stadach z innymi ptakami, także z wróblami domowymi, szczególnie na terenach podmiejskich. Mazurki odżywiają się nasionami, okruchami chleba, odpadkami ze śmietników, a wiosną również owadami.

Mazurki swoje gniazda zakładają w dziuplach, budkach lęgowych, w gniazdach bocianów, rzadziej - w załomach murów i w szczelinach budynków. Sezon lęgowy trwa od kwietnia do lipca. W tym czasie mazurki wyprowadzają 2-3 lęgi. W jednym lęgu samica składa 5-6 jaj, o tle od białego poprzez niebieskobiały do bladozielonego lub ciemnobrązowego z licznymi plamkami. Jaja wysiaduje na zmianę z samcem przez 11-14 dni. Młode (gniazdowniki) opuszczają gniazdo po ok. 15-16 dniach.

W Polsce mazurek należy do ptaków licznych lęgowo, choć nie jest tak liczny jak wróbel domowy. W Polsce mazurek jest pod ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań wróbla mazurka

głosy
posłuchajtyp plikurozmiar
mazurekmp3151 kb

rodziny i gatunki
alfabetyczny spis ptaków


Wróbel skalny - Petronia petronia

Wśród wróbli skalnych wyróżnia się wiele podgatunków, między którymi występują pewne różnice w ubarwieniu. Wróble te występują na Półwyspie Iberyjskim, na południu Europy, w północno-zachodniej Afryce i w centralnej Azji. Spotykane są na górskich stokach w Armenii na wysokości 500 m n.p.m. oraz w Himalajach, do wysokości 5300 m n.p.m. Większość populacji jest osiadła, ptaki azjatyckie przenoszą się na zimę do cieplejszych, południowych regionów, a te, które mieszkają wysoko w górach, zimują w niższych partiach gór. Ptaki te zasiedlają górskie zbocza z niską roślinnością, nadmorskie klify, rumowiska skalne, granie, wąwozy, ruiny oraz siedziby ludzkie, w których może dochodzić do konkurencji o pokarm i miejsce gniazdowania z wróblem domowym (Passer domesticus) i wróblem południowym (Passer hispaniolensis). Wróble te można również spotkać w winnicach, gajach oliwnych, na alpejskich łąkach oraz wzdłuż trawiastych i zakrzewionych brzegów rzek. Wróble skalne rzadko zapuszczają się poza północne krańce rejonu występowania. w czerwcu 1981 r. odnotowano pojawienie się wróbla skalnego w Wielkiej Brytanii.

Wróble skalne osiągają długość ciała ok. 14-17 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 28-32 cm i wagę ok. 33-40 g.Wróbel ten ma krępą sylwetkę, raczej dużą głowę, stosunkowo duży dziób oraz długie skrzydła. Jego upierzenie jest szaro-brązowe, pokryte pasami i smugami. Wróbel ten ma białawe brwi, żółte podgardle i jasne końce piór na ogonie, widoczne podczas lotu. U wróbli skalnych nie obserwuje się dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Zimą ptaki te chętnie przebywają w towarzystwie innych gatunków, np. drozdów. żerują głównie na ziemi, biegając wśród niskich ziół, trawy lub kamieni jak świergotki. Chętnie nawiedzają w stadach tereny rolnicze, szczególnie te ze zbożem. Przez cały rok wróble skalne zjadają różne nasiona, jesienią dietę uzupełniają owocami, a wiosną chwytają gąsienice, koniki polne i inne bezkręgowce, które są niezbędne do wykarmienia piskląt. Polują zwykle na nieco większe ofiary niż występujące w Polsce wróble domowe i mazurki. Śpiew tego wróbla jest nieco inny niż ćwierkanie występujących u nas wróbli.

Okres rozrodczy trwa od kwietnia do lipca.Wróble skalne gnieżdżą się zwykle w luźnych koloniach. Swoje gniazda zakładają w szczelinach dachów i murów budynków, między kamieniami, w gniazdach jaskółek, kowalików, żołn i innych gatunków ptaków (często wyrzucają siłą dotychczasowych mieszkańców), a nawet w starych norach gryzoni. Gniazdo jest niezbyt starannie ułożoną konstrukcją z trawy i słomy, wyścieloną korzonkami i piórami, czasami nakryte kopułą. Samica składa 4-7 jaj o tle białym lub białobrązowawym z szarymi, czerwonawymi lub czarnobrązowymi plamkami. Jaja wysiadywane są przez samicę przez 11-14 dni. Młode pierzą się po ok. 18-19 dniach. Karmieniem piskląt zajmuje się samica, samiec tylko od czasu do czasu przypomina sobie o obowiązkach ojca. Wróble skalne wyprowadzają do trzech lęgów w roku.

Wróble skalne nie występują w Polsce. W spisie awifauny krajowej ptaki te mają status "B" tzn., że były obserwowane w stanie dzikim w latach 1801-1950.

głosy
posłuchajtyp plikurozmiar
wróbel skalnymp312 kb

rodziny i gatunki
alfabetyczny spis ptaków


głosy innych wróbli
posłuchajtyp plikurozmiar
wróbel południowy - Passer hispaniolensisptak dotychczas w Polsce nieobserwowanymp311 kb
wróbel południowymp357 kb

rodziny i gatunki
alfabetyczny spis ptaków


wikłacze ptaki niewróblowe
Strona główna