Rodzina: Szpakowate - Sturnidae

rodzaj: Sturnus

• szpak
• pasterz różowy, pasterz

Szpak - Sturnus vulgaris

Szpak jest ptakiem z rodziny szpakowatych (Sturnidae), rzędu wróblowych (passeriformes). Wśród szpaków wyróżnia się wiele podgatunków. Szpaki występują w całej Europie i Azji, aż do jeziora Bajkał i Pakistanu. Żyją również w Ameryce Północnej, Australii, Nowej Zelandii i Polinezji, gdzie zostały wtórnie osiedlone. Na przeważającej części Europy występuje podgatunek Sturnus vulgaris vulgaris. Szpaki dobrze czują się na obrzeżach starych drzewostanów, w sadach, parkach, śródpolnych kępach drzew, na terenach otwartych (często rolniczych) oraz w osiedlach ludzkich i ich okolicach. Spotyka się je również na wybrzeżach, w pobliżu słonych wód; nocujące stada obserwowano również na bagnach. Na zimę ptaki te odlatują do południowej Europy (np. polskie szpaki), Afryki i południowej Azji.

Szpak osiąga średnio: Długość ciała ok. 21 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 38 cm i wagę ok. 80 g. Upierzenie: w szacie godowej prawie czarne z metalicznym zielonkawym lub fioletowym połyskiem, w okresie polęgowym jaśniejsze, z drobnym, białym perełkowaniem. Dziób u samca, w sezonie lęgowym żółty, później ciemnieje i staje się czarny. Nogi szpaków są silne, czerwonawo-brązowe, a oczy - ciemne. Młode ptaki są szarobrunatne z jasnym spodem i brązowym dziobem. Szpaki mają stosunkowo krępą sylwetkę, ostro zakończone skrzydła i krótki ogon. Śpiew szpaków jest bardzo różnorodny, ponieważ potrafią one naśladować głosy innych gatunków ptaków, jak również inne zasłyszane dźwięki. Szpaki fruwają szybko, z prędkością 75 km/h. Po ziemi zwykle chodzą, a nie skaczą. Odżywiają się różnymi bezkręgowcami: konikami polnymi, chrząszczami, muchami, pająkami, ślimakami i dżdżownicami, a także chwytają włochate gąsienice omijane przez inne ptaki. Zjadają również jagody i owoce (morwy, jeżyny, dzikiego bzu, czereśni itp.) oraz nasiona. Po okresie lęgowym szpaki łączą się w stada (nawet do 500 tysięcy osobników), gromadnie żerują i nocują. Odwiedzają obfitujące w pożywienie sady i ogrody, gdzie mogą wyrządzać niemałe szkody. Pożywienia szukają przeważnie na ziemi, na porośniętych niską trawą trawnikach lub pastwiskach. Mogą też towarzyszyć stadom bydła i owiec, do których zlatują się roje owadów. W rzadkich przypadkach szpaki mogą pić nektar kwiatów. Jako noclegowiska, często wykorzystywane przez wiele lat, służą im łany trzcin, gęste zarośla (w tym niekiedy przy autostradach), grupy wysokich drzew, a w miastach nawet porośnięte bluszczem fasady domów. Szpaki mogą żyć do 15 lat.

Szpaki gnieżdżą się w dziuplach (często po dzięciołach), budkach lęgowych, załomach murów i pod dachówkami budynków. Gniazdo jest ułożone z gałązek i innego materiału roślinnego i wyścielone suchą trawą, mchem, wełną, piórami itp. W czasie godów szpaki zachowują się bardzo agresywnie: wypędzają inne gatunki ptaków z ich terenu gniazdowania, wykorzystują niekiedy pracę innych ptaków i siłą przywłaszczają sobie zbudowane przez nie gniazda, a nawet niszczą złożone tam jaja. W sezonie lęgowym (kwiecień-czerwiec) samica składa 4-6 zielonkawych lub jasnoniebieskich jaj, które wysiaduje, przy pewnej pomocy samca, przez 11-14 dni. Oboje rodzice karmią wyklute pisklęta i usuwają z gniazda produkty ich przemiany materii. Młode opuszczają gniazdo po ok. 3 tygodniach, ale jeszcze przez kilka dni żebrzą u rodziców o pokarm. Szpaki wyprowadzają 1-2 lęgi w roku.

W Polsce szpak jest liczny lęgowo w całym kraju. Przylatuje do nas w marcu, a odlatuje w październiku-listopadzie. Ptaki z populacji miejskich zimują w miejscu występowania. Szpaki są objęte ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań szpaków

Pasterz różowy, szpak różowy - Sturnus roseus

Pasterz różowy (pasterz) jest ptakiem wędrownym z rodziny szpakowatych (Sturnidae), rzędu wróblowych (Passeriformes). Występuje we wschodniej Europie oraz zachodniej i środkowej Azji. Zamieszkuje suche, trawiaste tereny nizinne, pagórkowate stepy, półpustynie i pustynie porośnięte rzadką roślinnością krzewiastą oraz tereny górzyste do wysokości 2500 m n.p.m. Zimuje na wschodnich wybrzeżach Morza Śródziemnego i w Indiach.

W szacie godowej ubarwienie wierzchu ciała, boków i brzucha jest różowe, a reszty ciała - czarne do czarnopurpurowego, metalicznie błyszczące. Głowę ozdabia niewielki czubek. W upierzeniu spoczynkowym ciało pokrywa się plamkami. Pasterz różowy osiąga średnio: długość ciała ok. 19-22 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 37-40 cm i wagę ok. 52-73 g. Odżywia się owadami, głównie szarańczą, dlatego nosi od stuleci przydomek "niszczyciela szarańczy". Dietę uzupełnia owocami, nasionami i nektarem kwiatów. Owady chwyta na ziemi i wpowietrzu. W okresach zwiększonej liczebności na niewielkim obszarze może powodować znaczne straty na plantacjach drzew owocowych.

Pasterz różowy gnieździ się w załomach skalnych, ruinach, kopcach kamieni i w norach ziemnych. Gniazdo jest zbudowane z gałązek i trawy, wyścielone miękką trawą, fragmentami ziół i piórami. Pasterz różowy często wykorzystuje gniazdo z poprzedniego roku. Samica składa 4-6 jasnoniebieskich jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 12 dni.

W Polsce pasterz różowy jest obserwowany rzadko. Nie przystępuje do lęgów w naszym kraju. Należy do ptaków chronionych.