Puchacz mleczny - Bubo lacteus

  Puchacz mleczny należy do rodziny puszczykowatych (Strigidae) i jest największą afrykańską sową. Występuje w subsaharyjskiej Afryce. W Afryce Południowej jest dość liczny w północnych jej częściach, a także lokalnie w północnej i centralnej Namibii, Bocwanie, Zimbabwe i Mozambiku. Nie występuje w równikowych lasach deszczowych oraz na pustyni Namib. Pustynia Namib położona jest głównie w Namibii, w południowo-zachodniej Afryce na wybrzeżu Atlantyku. Rozpoczyna się na terenie Angoli i rozciąga wzdłuż całego wybrzeża Namibii, tj. od ujścia rzeki Kunene na granicy z Angolą na północy po ujście rzeki Oranje na południu, na granicy z RPA. Namib w języku nama oznacza "olbrzymi", a w innym tłumaczeniu "miejsce gdzie nic nie ma". Od tego słowa pochodzi nazwa Namibii.

  Siedliskami tych sów są półpustynie i suche sawanny z rozproszonymi drzewami i ciernistą roślinnością. Spotyka się je w nadrzecznych lasach w sąsiedztwie sawann jak również w małych laskach otoczonych terenami otwartymi. Puchacze te występują od poziomu morza aż do wysokości 3000 m n.p.m.

  Puchacz mleczny osiąga 60-66 cm długości i średnio 140 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała wynosi 1600-200 g dla samców i 2500-3150 g dla samic. Samice są większe od samców. Inne standardowe pomiary: długość ogona = 22-27.5 cm, długość skoku = 8 cm, długość skrzydła = 42-49 cm. Puchacze mleczne mają czarno obrzeżoną białawą szlarę i 2 puszyste pęczki uszne. Ich oczy są pomarańczowe, a powieki - różowe. Ich upierzenie jest w zasadzie brązowo-szare z jaśniejszymi robaczkowatymi smugami na wierzchu i białymi plamami na barkach. Spód ciała tych sów jest jasny.

  Są to ptaki nocne, które lubią odpoczywać i spać w cieniu na poziomych gałęziach wysokich, starych drzew. W ciągu dnia ptaki śpią, ale ich sen jest lekki, więc budzą się natychmiast, żeby bronić się przed zagrożeniem. W repertuarze sygnałów puchaczy mlecznych są niskie pomruki, dźwięki podobne do chrząknięć oraz dźwięczne okrzyki. Samice wydają podobne dźwięki do samców, ale głosy ich brzmią wyżej. Zarówno młode jak i samice wydają przeraźliwe, wysokie sygnały żebrzące, gdy widzą samca zbliżającego się do gniazda z pożywieniem. Pary lęgowe oraz ich potomstwo często razem gniazdują. W takich grupach ptaki często czyszczą sobie wzajemnie upierzenie. Puchacze mleczne znajdują się na szczycie łańcucha pokarmowego, więc dorosłe, zdrowe ptaki nie mają naturalnych wrogów. Na swoje ofiary ptaki polują w znacznej mierze wieczorem i nocą, ale obserwowano też sowy polujące w dzień. Do polowania ptaki wybierają raczej inne drzewo niż to, na którym odpoczywają lub śpią. Na swoje ofiary polują przeważnie siedząc na dogodnej pozycji, np. na gałęzi drzewa. Po wypatrzeniu zdobyczy spadają na nią lotem ślizgowym i chwytają ją szponami. Gdy atak się nie powiedzie, sowy pozostają na ziemi i próbują wypłoszyć z kryjówki "niedoszły posiłek".

  Puchacze mleczne preferują średniej wielkości ssaki i duże ptaki. Wśród ssaków w diecie tych sów znajdują się: młode małpy, zające, żenety, wiewiórki naziemne, góralki, postrzałki (ssaki z rzędu gryzoni występujące tylko w Afryce Południowej), mangusty, nietoperze, a także myszy i szczury. Puchacze mleczne należą do nielicznych gatunków polujących na jeże. Przed zjedzeniem jeża sowa obdziera go z kolczastej skóry, którą następnie odrzuca. Wśród ptaków zjadanych przez puchacze mleczne są tak małe jak wikłacze (Ploceidae), pokrzewkowate (Sylviidae) i astryldy (Estrildinae - podrodzina ptaków należąca do rodziny astryldowatych [Estrildidae], do podrzędu śpiewających [Oscines] i do rzędu wróblowych [Passeriformes]), oraz tak duże jak czaple (Ardeidae) i dropie (Otididae). Do jadłospisu tych sów zaliczają się również frankoliny (ptaki kurowate), stepówki (Pteroclidae), flamingi, pisklęta sępów i kuglarzy (Terathopius ecaudatus), kaczki, perliczki, dzioborożce, sekretarze oraz młode żurawie. Te puchacze mogą też polować na gady, ropuchy, ryby, a także stawonogi takie jak owady (chrząszcze, termity), stonogi, skorpiony i pająki. Obserwowano również te sowy ścigające owady oraz mniejsze ptaki w locie. Puchacz mleczny potrafi wzlecieć z mangustą o wadze 1.8 kg, a nawet z jeszcze większym ciężarem - młodą małpą. Kiedy puchacz zabije dropia lub prosię guźca, to nie może odlecieć ze zdobyczą, ponieważ jest za ciężka. Wówczas upolowana ofiara pozostawiana jest na miejscu, a para sów przylatuje wielokrotnie i ucztuje na niej. Czasami puchacze mleczne latają nisko nad buszem i chwytają zaskoczone ofiary ukryte w gęstym listowiu, np. małpiatki z rodziny galagowatych (ssaki naczelne o nocnym trybie życia). Niekiedy puchacz biegnie za zdobyczą po ziemi lub brodzi w płytkiej wodzie i łowi ryby. W pobliżu miast sowy te chwytają ofiary najbardziej powszechnie spotykane w tych środowiskach - szczury i gołębie. W diecie puchaczy mlecznych znajdują się też inne sowy.

  Puchacze mleczne łączą się w monogamiczne związki. Pora gniazdowania ma miejsce od marca do października, przy czym szczyt przypada na czerwiec-wrzesień. W tym okresie ptaki przepędzają intruzów ze swojego terytorium śpiewem; czasami odzywają się w duecie. Puchacze gniazdują rok rocznie. Jednak gdy zasoby pożywienia maleją, para może gniazdować co 2 lub nawet co 3 lata. Do gniazdowania wykorzystują gniazda z patyków skonstruowane przez inne ptaki, a więc: stare gniazda wikłaczy, gniazda warug, sekretarzy i innych ptaków drapieżnych. Do gniazdowania nadają się zarówno małe platformy wykorzystywane wcześniej przez ptaki jastrzębiowate, jak również duże, opuszczone przez orły czy sępy. Mogą czasem zagnieździć się w dziupli drzewa lub w gęstwinie pnączy czy storczyków. Samica składa 2 białe jaja o wymiarach 62.6 x 51.4 mm i o wadze 93-101.6 g. Jaja składane są co 7 dni. Jaja wysiaduje tylko samica przez 33-39 dni. W czasie wysiadywania jaj samiec poluje, dostarczając pożywienia sobie i karmiąc partnerkę głównie nocą.

  Po wykluciu pisklęta ważą 60-70 g. Prawie od razu widoczne są u nich różowe powieki. Pierwsze wyklute pisklę otrzymuje wystarczającą ilość pożywienia, a pisklę wyklute później jest mniejsze i słabsze, więc przegrywa konkurencję o jedzenie ze starszym, silniejszym. Często młodsze pisklę ginie z głodu w ciągu 2-3 tygodni i tylko w zasobnym siedlisku obydwa pisklęta mogą otrzymać wystarczająco dużo pożywienia, żeby przeżyć. Matka troskliwie opiekuje się swoimi pisklętami przez 20 dni i broni ich przed intruzami podchodzącymi zbyt blisko do gniazda. Pisklęta opuszczają gniazdo w wieku 63 dni, a w około dwa tygodnie później mogą już sprawnie latać. Samodzielnie polować mogą dopiero po około pięciu miesiącach życia. Do tego czasu są mało aktywne i raczej przebywają w ukryciu. Niektóre młode pozostają z rodzicami przez 2 lata i pomagają w wychowaniu następnych piskląt. Dojrzałość płciową puchacze mleczne uzyskują po trzech, czterech latach. Dane o długości życia dziko żyjących puchaczy mlecznych są niewystarczające. W niewoli sowy te mogą dożywać wieku 15 lat.

Przykłady głosów puchacza mlecznego

<<wstecz