Rodzina: jaskółkowate - hirundinidae

Rodzaj: Riparia

• Brzegówka

Rodzaj: Hirundo

• Jaskółka dymówka
• Jaskółka rudawa

Rodzaj: Delichon

• Jaskółka oknówka

Brzegówka - Riparia riparia

Jaskółka brzegówka (brzegówka) - niewielki, wędrowny ptak z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), rzędu wróblowych (Passeriformes) -występuje w dwóch podgatunkach. Zamieszkuje prawie całą Eurazję, Maghreb i dolinę Nilu oraz Amerykę Północną. Zimuje w południowo-wschodniej Afryce, Indiach oraz w Amazonii. Dobrze czuje się na terenach otwartych w pobliżu miejsc dogodnych do zakładania gniazd.

U tych ptaków nie obserwuje się dymorfizmu płciowego. Ubarwienie: wierzch ciała bladobrunatny, spód biały z brązową przepaską na piersi. Młode są ubarwione tak jak osobniki dorosłe. Jaskółki te osiągają długość ciała ok. 13 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 28 cm i wagę ok. 14 g. Brzegówki latają nad wodą i chwytają owady w locie.

Brzegówki gnieżdżą się kolonijnie. Na miejsce do gniazdowania wybierają urwiste, piaszczyste brzegi rzek, żwirownie, a także skarpy stworzone przez człowieka. Nora lęgowa składa się z wygrzebanego w ziemi korytarza długiego na 50-60 cm (niekiedy długość jego dochodzi do 1,5 m), na którego końcu znajduje się komora lęgowa. Gniazdo brzegówki przypomina trochę norę wygrzebaną przez zimorodka. W komorze lęgowej, w jednym lęgu, brzegówka składa 5-7 jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 12-16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 16-22 dniach. Po opuszczeniu gniazda jeszcze przez jakiś czas powracają na noc do gniazda. Brzegówki od maja do lipca wyprowadzają 1-2 lęgi.

W Polsce brzegówka należy do ptaków lęgowych. Największa kolonia brzegówek (ok. 2000 par) gniazduje w ścianach kopalni piasku w Dąbrowie Górniczej. Kolonia ta znajduje się pod opieką kopalni i na czas wylęgu i wychowu piskląt w pobliżu kolonii wstrzymywane są prace przy wydobywaniu piasku. Przeloty brzegówek mają miejsce w kwietniu-maju oraz w sierpniu-wrześniu. Brzegówki objęte są ochroną.

Jaskółka dymówka - Hirundo rustica

Jaskółka dymówka - mały, wędrowny ptak z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae) rzędu wróblowych (Passeriformes) - występuje w kilku podgatunkach. Zasiedla Eurazję, Amerykę północną oraz niektóre obszary Afryki północnej. W Europie dobrze czuje się podgatunek Hirundo rustica rustica. Jaskółka ta odlatuje na zimę do południowo-wschodniej Azji, subsaharyjskiej Afryki lub do Ameryki Południowej. Gatunek ten jest synantropijny (mocno związany z człowiekiem) i występuje niemal wyłącznie w pobliżu ludzkich siedzib. Jest to jaskółka spotykana przede wszystkim na terenach wiejskich.

U tych ptaków słabo zaznacza się dymorfizm płciowy. Samiec i samica są jednakowo ubarwione. Wierzch ciała u tych jaskółek jest czarny, spód biały, a na piersi występuje czarna przepaska. Przód szyi i czoło są ceglastoczerwone. Niektóre podgatunki dymówek mają rdzawo zabarwiony brzuch. Są to jaskółki o długim, silnie wciętym ogonie. U starych samców wcięcie ma nawet 7,5 cm głębokości. Samice nie mają tak silnie wciętych ogonów. Dymówka osiąga długość ciała ok. 17-23 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 33 cm i wagę ok. 16-21 g. Pożywieniem dymówek są owady chwytane w locie. Dymówki Potrafią latać z prędkością do 300 km/godz. Kiedy zbiera się na deszcz, owady zniżają swój lot, a w pogoni za nimi jaskółki również zaczynają latać nisko nad ziemią.

Dymówki gnieżdżą się w budynkach gospodarskich: w stajniach, oborach, chlewach, niekiedy na strychach, a całkiem wyjątkowo w szczelinach skalnych, zawsze jednak w pobliżu człowieka. Gniazdo przypomina ćwiartkę kuli otwartą od góry, ulepioną z gliny zmieszanej ze śliną, wzmocnioną włuknami roślinnymi i włosiem. Jest ono obficie wysłane sierścią i piórami. Z gniazda wystają na zewnątrz źdźbła trawy, słóżące za wyściółkę. Gniazdo przylepiane jest pod dachem, belkami konstrukcyjnymi lub pod wewnętrznymi gzymsami. Dymówki wykorzystują też chętnie gniazdo ubiegłoroczne. Jeśli jest ono nieco nadwerężone, naprawiają je. W tak przygotowanym gnieździe samica składa (w jednym lęgu) 4-6 jaj, które wysiaduje przy niewielkim współudziale samca przez 14-16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 19-23 dniach. Od maja do lipca dymówki potrafią wyprowadzić 2 a niekiedy nawet 3 lęgi.

W Polsce jaskółka dymówka należy do ptaków licznych lęgowo. Przeloty dymówek mają miejsce w marcu-kwietniu i wrześniu-październiku. Gatunek ten jest objęty ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań dymówek

Jaskółka oknówka - Delichon urbicum

Jaskółka oknówka (oknówka) - niewielki, wędrowny ptak z rodziny jaskółkowatych, rzędu wróblowych (Passeriformes) - występuje w Eurazji i Afryce północnej. Zimuje w Afryce, Indiach, Birmie i na północy Półwyspu Indochińskiego. Gatunek ten jest silnie związany z człowiekiem (gatunek synantropijny) i dobrze czuje się w osiedlach, w pobliżu człowieka (w odróżnieniu od dymówki przebywa również w miastach). Oknówki spotkać też można w górach.

U tego gatunku nie obserwuje się wyraźnego dymorfizmu płciowego. Upierzenie wierzchu ciała oknówki jest czarne z metalicznym połyskiem, a kupra i brzucha - białe. Ogon jest znacznie mniej wcięty niż u dymówki. Oknówka ma sylwetkę bardziej krępą niż dymówka, lata też wyżej i szybciej od dymówki. Rzadziej też od dymówki lata tuż nad ziemią. Jaskółki te żywią się drobnymi owadami chwytanymi w locie. Oknówka osiąga długość ciała ok. 15 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 30 cm i wagę 12-23 g.

Oknówki gnieżdżą się kolonijnie. Gniazda zakładają na zewnętrznych ścianach budynków zarówno murowanych jak i drewnianych, pod okapami dachów, pod gzymsami, pod mostami i na urwiskach skalnych. Dawniej oknówki gnieździły się wyłącznie na urwiskach skalnych, teraz robią to wyjątkowo. Gniazdo w kształcie ćwiartki kuli z otworem z boku (inaczej niż u dymówki) ulepione jest z błota i śliny, wzmocnione włóknami roślinnymi. Wnętrze gniazda wyścielone jest trawą i piórami. Nigdy wyściółka nie wystaje z otworu gniazda. Jeśli z gniazda oknówki wystaje wyściółka, to znaczy, że gniazdo oknówki zajęte jest przez innego ptaka. Od maja do lipca oknówka wyprowadza 1 lub 2 lęgi. W jednym lęgu samica składa 3-5 jaj, które wysiaduje wspólnie z samcem przez 14-16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 20-23 dniach.

W Polsce oknówka należy do ptaków licznych lęgowo. Przylatuje do nas w kwietniu a odlatuje we wrześniu. Objęta jest ochroną.

posłuchaj moich własnych nagrań oknówek

Jaskółka rudawa - Hirundo daurica

Jaskółka rudawa (jaskółka rdzawa) - niewielki ptak wędrowny z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), rzędu wróblowych (Passeriformes), występuje na terenach górzystych w południowej Europie, południowej i południowo-wschodniej Azji, w Maroku oraz w środkowej i wschodniej Afryce. Zimuje w strefie tropikalnej Afryki i Azji. Zasiedla otwarte przestrzenie w pobliżu zbiorników wodnych i miejsc dogodnych do gniazdowania.

U tych ptaków nie obserwuje się wyraźnego dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała tych jaskółek jest czarny z metalicznym, niebieskim połyskiem, na karku i kuprze widnieją ciemnordzawe przepaski, Spód ciała jest biało-rdzawy z ciemnym, podłużnym kreskowaniem. Jaskółki rudawe osiągają długość ciała ok. 19 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 32 cm i wagę 15-28 g. Ptaki te żywią się owadami chwytanymi w locie.

Jaskółki rudawe gnieżdżą się na skalnych ścianach, w jaskiniach, na mostach, w tunelach i na ścianach budynków. Gniazdo tych jaskółek jest zamknięte, podobnie jak u oknówki , ale ma dłuższy korytarz wejściowy. Samica składa 3-5 białych jaj, które są wysiadywane przez 14-16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 20 dniach.

W Polsce jaskółka ta nie przystępuje do lęgów. Do nas jedynie zalatuje. Spotkać ją wtedy można na terenach otwartych. Gatunek ten jest pod ochroną.